Doları ve enflasyonu nasıl yükselttiler?

Bugüne kadar bütün ekonomistlerden hep şunu duydunuz. Enflasyonu ve dolar kurunu düşürmek için faizler artmalı. Evet, faizler artınca başlangıçta talep azalır ve enflasyon düşer. Bu doğru. Ama bu ekonomistler faizler arttıktan sonra olacaklardan size bahsetmezler. Olacak şey, üretimlerin azalması, insanların işsiz kalması ve enflasyonun uzun vadede daha çok yükselecek olmasıdır. Enflasyonu çözmek için yakın zamanda faizleri artıran Amerika ve Avrupa'nın şimdiden bir krize girmesi bekleniyor. Çünkü siz faizleri artırınca şu olur. İnsanlar daha az kredi çeker ve talep düşer. Kredi dediğimiz şey aslında paradır. Para miktarı azalırsa, enflasyon da düşer. Ama aynı zamanda, kredilerin faizleri de yükseleceği için yatırımlar hızla durur. Bu yüzden Dünya Bankası, ülkelerin faiz artırmasının 2023'te küresel bir kriz riskini artırdığını açıkladı.

2020 yılını hatırlayın. O yıl, faiz artırımına gidilmiş ve enflasyon düşmüştü. Ama faizler yüksek olduğu için konut üreticileri yeterince konut üretemedi. Salgından sonra artan taleple gördük ki enflasyon bi yere gitmemiş. Üretim talebi karşılayamadığı için bu kez daha büyük bir enflasyonla karşılaştık, hem konut fiyatları hem de kiralar rekor seviyeye geldi. Yani faizleri yükselttiğinizde talebi kıstığınız için ilk başta enflasyon düşecek ama yatırımlar duracağı için ekonomi krize sürüklenecek, şirketler iflas edecek ve insanlar işsiz kalacak.

Evet hayat pahalılığı çok zor ama bir de işinizi kaybetmişken her şeyin daha pahalı olduğunu düşünün. İşte bu ekonomistler size bu gerçeklerden bahsetmezler ve bahsetmeyecekler. Örneğin Amerika, 1970'lerde enflasyonu düşürmek için faizleri artırmıştı. Enflasyonu istedikleri orana getirmeleri 3-4 seneyi almış ama bunun sonucunda milyonlarca kişi de işsiz kalmıştı. Ama Türkiye gibi bir ülkenin 3-4 yıl boyunca yatırımları ve üretimi durdurmasını bekleyemezsiniz, çünkü bu, ekonomik bir intihar olur.

O halde, faizleri artırmadan, hem enflasyonu düşürüp hem de üretime devam etmek mümkün mü? #YeniDünyaRehberi bu bölümde işte bu sorunun kaynağına iniyor ve çözüm için bir model ortaya koyuyor. Döviz stokçuları ise bu çözümün karşısındaki en büyük engel olarak duruyor.