Kadın istihdamı yükselişte: Engeller ve çözümler masada

Kadınların iş gücüne katılımı, hem ekonomik kalkınma hem de toplumsal cinsiyet eşitliği açısından kritik önem taşıyor. Ancak kadınlar, iş hayatında çeşitli engellerle karşılaşabiliyor. MÜSİAD Kadın Başkanı Meryem İlbahar Koca ve Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) Kurulu Başkanı Esra Bezircioğlu’nun çözüm önerileri, bu engelleri aşmada önemli bir yol haritası sunuyor. Kadın istihdamını artırmak için sivil toplum kuruluşları ve iş dünyası destekleyici çözümler üretirken, kadınların güçlendirilmesi temel hedef olarak öne çıkıyor. İş-yaşam dengesini sağlamak, eşit fırsatlar sunmak, kadın liderleri desteklemek ve girişimciliği teşvik etmek bu sürecin en önemli adımları arasında yer alıyor.

Türkiye’de kadınların iş gücüne katılımı son yıllarda ivme kazanarak hem ekonomik hem de toplumsal hayatta güçlenmelerini sağladı. TÜİK verilerine göre, kadın istihdamı 2013’ten bu yana kesintisiz artıyor. 2013’te yüzde 24,9 olan kadın istihdam oranı, 2024 Ocak-Kasım döneminde yüzde 32,4’e yükseldi. Bu artış, kadınların iş dünyasında daha etkin roller üstlendiğini ortaya koyuyor.

Verilere göre, 2013’te 7 milyon olan istihdam edilen kadın sayısı, 2024’te 10 milyona ulaştı. Ancak 2020 yılında pandemi nedeniyle yüzde 26,2’ye gerileyen kadın istihdamı, 2021 sonrası toparlanarak yeniden yükseliş trendine girdi. Bu süreç, kadınların iş gücüne entegrasyonunun sürdüğünü ve ekonomide daha güçlü bir yer edindiklerini gösteriyor.

Küçük işyerlerinde kadın tercihi yoğunlaşıyor

Açık iş verileri, işverenlerin cinsiyete dayalı işe alım tercihlerini gözler önüne seriyor. 2023 İşgücü Piyasası Araştırması’na göre, Türkiye genelinde 141 bin 691 işyerinden toplanan 461 bin 179 açık iş ilanı incelendi. Bu ilanların yüzde 42,9’u yalnızca erkek çalışan ararken, yüzde 10,2’si sadece kadın işgücünü tercih ediyor.

Özellikle 2-9 çalışanı olan küçük ölçekli işyerlerinde kadın işgücüne yönelik talep yüzde 14,9’a çıkarken, işyeri büyüdükçe cinsiyet kriteri giderek önemini kaybediyor. Ayrıca, açık iş ilanlarının yüzde 45’inden fazlasında ‘cinsiyet fark etmez’ seçeneğinin tercih edilmesi, iş dünyasında cinsiyet temelli ayrımcılığın azaldığını gösteriyor.

Raporun detaylarına göre, kadın istihdamının en yoğun olduğu sektörler imalat, toptan ve perakende ticaret ile konaklama ve yiyecek hizmetleri. Kadın işgücüne en fazla talep gösterilen meslekler ise makineci (dikiş), temizlik görevlisi ve satış danışmanı. Bu veriler, kadınların özellikle belirli sektörlerde ve mesleklerde yoğunlaştığını ortaya koyuyor.

Kadınların iş dünyasındaki rolü güçleniyor

Kadınların iş dünyasında daha fazla yer alması ve girişimcilikte güçlenmesi için sivil toplum kuruluşları önemli projeler hayata geçiriyor. MÜSİAD Kadın ve KAGİDER, kadın girişimciliğini destekleyen çalışmalarıyla ekonomik hayatta fırsat eşitliğini artırmayı hedefliyor.

MÜSİAD Kadın Başkanı Meryem İlbahar Koca, kadınların iş dünyasında daha güçlü yer alabilmesi için iş hayatı ile aile ve toplumsal roller arasında bir denge kurulmasının önemli olduğunu belirtiyor. Kadın girişimcilerin karşılaştıkları sorunlara dikkat çektiklerini vurgulayan Koca, 2018 yılından bu yana düzenledikleri sektörel buluşmalar ve farkındalık zirveleriyle kadınların iş dünyasındaki yerini güçlendirmeye çalıştıklarını ifade ediyor. Geri dönüşüm farkındalığını artıran ‘Dönüşüm Evden Eğitim Anneden Başlar’ projesiyle çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağladıklarını, ‘TAYA’ projesiyle ise yabancı bakıcı tercihleri üzerine bir rapor hazırladıklarını belirten Koca, kadınların başarı hikâyelerini görünür kılmak amacıyla ‘Türkiye Yüzyılında 23 Kadın’ kitabını yayımladıklarını dile getiriyor. Ayrıca, MÜSİAD Kadın olarak yurt içinde ve yurt dışında yeni yapılanmalar kurarak kadınların iş dünyasındaki etkinliğini artırmayı hedeflediklerini vurguluyor.

Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) de kadınların ekonomik ve sosyal hayatta daha güçlü bir yer edinmesi için çalışmalarına devam ediyor. Kadın girişimciliğini teşvik eden projelerle sürdürülebilir iş modelleri geliştirmeye katkı sağladıklarını belirten KAGİDER Yönetim Kurulu Başkanı Esra Bezircioğlu, “Kadınların ekonomik hayatta daha fazla yer alması ve girişimcilikte güçlenmesi için kamu ve özel sektör iş birlikleriyle projeler yürütüyoruz. Özellikle Boyner ile 'İyi İşler', Sanofi ile 'Geleceğin Kadın Liderleri' ve Migros ile 'Tarımda Kadın Girişimci Geliştirme ve Hızlandırma Programı' projeleri, kadın girişimcilerin iş dünyasında kalıcı olmasını sağlamaya yönelik çalışmalarımızdan bazıları” diyor.

Bezircioğlu, kadınların rekabet gücünü artırmak için yeni projeler geliştirdiklerini, özellikle dijital dönüşüm, teknoloji ve finansal okuryazarlık alanlarına odaklandıklarını ifade ediyor. KAGİDER, kadınların e-ticaret, dijital pazarlama ve yenilikçi iş modelleri konularında bilgi ve beceri kazanmalarını sağlamak için çeşitli eğitim programları sunuyor. Ayrıca, finansal yönetim becerilerini geliştirmek amacıyla mentorluk programları düzenleyerek kadın girişimcilerin iş dünyasında daha güçlü bir şekilde var olmalarına destek veriyor.

Kadınlar iş dünyasında engelleri aşmaya çalışıyor

Kadınların iş hayatına katılımı giderek artsa da, iş dünyasında karşılaştıkları engeller hala önemli bir gündem maddesi olmaya devam ediyor. İş-yaşam dengesi, cam tavan sendromu, finansmana erişim zorlukları ve toplumsal cinsiyet rolleri, kadınların kariyerlerinde ilerlemesini sınırlayan başlıca faktörler arasında yer alıyor. MÜSİAD Kadın ve KAGİDER, kadınların bu engelleri aşmasına yönelik çeşitli projelerle çözüm sunuyor.

Kadınların en büyük sorunlarından birinin iş-yaşam dengesini sağlamak olduğunu belirten Koca, esnek çalışma saatleri, uzaktan çalışma imkanları ve çocuk bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması gerektiğine dikkat çekiyor. İş dünyasının bu konuları desteklemesinin kritik önem taşıdığını vurgulayan Koca, MÜSİAD Kadın olarak düzenledikleri IAS’24 Zirvesi, Sektörel Buluşmalar ve girişimcilik programları ile kadınların iş hayatında daha aktif rol almasını teşvik ettiklerini ifade ediyor.

Bezircioğlu ise kadınların iş dünyasında cam tavan sendromu, finansal kaynaklara erişimde yaşanan zorluklar ve toplumsal cinsiyet rolleri nedeniyle dezavantajlı konumda olduğunu ifade ediyor. Bezircioğlu, “Kadınlar yöneticilik pozisyonlarına ulaşmakta zorlanıyor ve finansmana erişim konusunda erkek girişimcilere kıyasla daha büyük engellerle karşılaşıyor. Kadın girişimcilerin kredi ve yatırım fonlarına erişimini kolaylaştırmak için bankalarla iş birliği yaparak destek mekanizmaları oluşturuyoruz. Aynı zamanda, Fırsat Eşitliği Modeli (FEM) Sertifikası ile kamu ve özel sektörde fırsat eşitliği politikalarının benimsenmesini teşvik ediyoruz” diyor.

İş-yaşam dengesi ve fırsat eşitliği şart

• Kadınların iş hayatına katılımını artırmak ve kariyerlerinde daha güçlü bir yer edinmelerini sağlamak adına iş dünyasında eşitlikçi politikalar ve destek mekanizmaları her zamankinden daha fazla önem kazanıyor.

Koca, kadınların iş dünyasında daha fazla yer alabilmesi için aile ve iş-yaşam dengesinin sağlanması gerektiğini vurguladı. Bu dengenin, kadınların profesyonel hayata katılımını destekleyen kilit faktörlerden biri olduğunu belirten Koca, sivil toplum kuruluşlarının ortak hareket etmesi gerektiğinin altını çizdi.

Kadın girişimciler için sağlanan teşvik ve desteklerin önemine de değinen Koca, özellikle KOSGEB Kadın Girişimci Destek Programı gibi uygulamaların, iş dünyasında kadınların yerini sağlamlaştırdığını ifade etti. Bu tür desteklerin etkili bir şekilde uygulanmasının ve kadınların bu fırsatlar konusunda bilinçlendirilmesinin kritik olduğuna dikkat çekti.

Bezircioğlu ise kadın istihdamını artırmanın en önemli yolunun toplumsal cinsiyet eşitliği bilincinin yaygınlaştırılması olduğunu belirtti. İş dünyasında fırsat eşitliği sağlanması için şirketlerin şeffaf ve adil işe alım ve terfi politikaları geliştirmesi gerektiğini söyleyen Bezircioğlu, kadınların liderlik pozisyonlarına ulaşmasını kolaylaştıracak mentorluk ve kariyer gelişim programlarının yaygınlaştırılmasını önerdi.