Küresel navlun fiyatları bize ne anlatıyor?

Mehmet Akif Soysal-Ekonomist.
Mehmet Akif Soysal-Ekonomist.

Salgın ile beraber gelişen yeni şartlar ticaretin de evirilmesini beraberinde getiriyor. Önümüzdeki dönem lojistik avantajların önem kazandığı bir süreç olacak gibi duruyor. Bu süreçte en büyük pazarların yanı başındaki Türkiye hem karayolu hem de havayolu taşımacılığında coğrafi avantajını kullanma imkanını hiç bu kadar yoğun yaşamamıştı. Rakamlara hep beraber bir göz atalım...

Baltık navlun endeksi

FBX, Freightos Baltık İndeks’in kısaltmasıdır. Baltık Borsası ile işbirliği içinde, 40’ konteynerler (FEU’lar) için piyasa oranları sağlayan önde gelen uluslararası Navlun Oranı Endeksidir. Nisan 2018’den bu yana, yüzlerce küresel lojistik sağlayıcısından gelen canlı fiyatlandırma verilerine dayanan dijital nakliye platformu Freightos tarafından haftalık olarak üretilmektedir.

Endeks şu anda deniz taşımacılığı için sadece 40 ‘konteyner (FEU) endeksleri sağlamaktadır. Endekste kullanılan fiyatlar, kısa vadeli navlun, her türlü spot tarifeleri, taşıyıcılar, nakliye komisyoncuları ve yüksek hacimli nakliyeciler arasındaki ilgili ek ücretlerdir. Endeks değerleri, taşıyıcıya göre ağırlıklandırma ile tüm fiyatlar için (aykırı değerlerin aktif şeritler üzerindeki etkisini göz ardı etmek için) medyan fiyatı alınarak hesaplanır. Bu çerçevede her ay 50 ila 70 milyon fiyat noktası toplanıyor.

Grafikler bize ne anlatıyor?

Aşağıda FBX, Freightos Baltık İndeks’ten alınan verilere baktığımızda küresel navlun fiyatlarının 1.500 dolardan 4.000 dolara yükseldiğini görmekteyiz. Yine diğer grafikte ise Uzak Doğu’dan gelen gemilerin navlun fiyatının ise 2.000 dolardan 8.000 dolara çıktığını görmekteyiz.

Artışın sebebi nedir?

Artış, kısıtlama sonrası yeniden stoklama, sınırlı hava taşımacılığı kapasitesi, ev eşyaları ve kişisel koruyucu ekipman için artan talep ve ciddi bir konteyner kıtlığı nedeniyle temmuz ayından bu yana gelişen çok yüksek talepten kaynaklanıyor. Yeniden stoklama artışının yanı sıra, konteynır fiyatları, malları genellikle yolcu jetleriyle gönderen, ancak küresel hava filosunun sefer iptalleri ile konteynır gemilerini kullanmak zorunda olan firmalardan gelen siparişler ile de artış sağladı.

Her iki grafikten de anlaşılacağı üzere küresel navlun fiyatları dramatik şekilde artmakta. Bu durum Türk ihracatçısına önemli bir fırsat alanı doğurmaktadır. Zira ölçek ekonomisi ve muhtelif teşvikleriyle Çin Halk Cumhuriyeti ve diğer Uzak Doğu menşeli üreticiler ile çok düşük bir marj ile rekabet etmekteyiz. Bu dar marjın böylesi büyük bir navlun ile lehimize evrilmesi ihracat olanaklarımızı arttırmaktadır. Kısa vadede navlun fiyatlarında eski seviyelere dönüş de beklenmemektedir.

Şartların çetin ve ön görülemez olduğu şu dönemde böylesi bir avantaj ihracat imkanımızın artmasına sebep olmaktadır. 2021 yılında ihracatın ortalama artışın üzerinde artacağına dair beklentimiz bulunmaktadır. Umarım kapasite kullanımının sınırına geldiğimizde faizler de geri çekilmiş olur da yeni yatırım ve istihdamın da önü açılmış olur.