Merdivenaltı Sherlock Holmes

Bülent Ersoy, kendisini giydiği kürkler yüzünden eleştiren Ayşe Arman’ın peşine 20 bin TL verip dedektif takınca olan oldu. Uzun yıllardır mesleki standartlarını ve yasal düzenlemelerini bekleyen dedektifler biraz da olsa gündeme oturdu. Oysa ki işin piyasası oldukça farklı. Yüksek ücretler, aldatılan eşler, çalışanını takip ettiren patronlar, sahte dedektiflerin ağına düşenler... Kısacası aşk, rekabet, entrika ne ararsanız burada. İnternetten kabaca bir araştırma yaptığımızda bile onlarca dedektiflik firmasına ulaşıyoruz. Yıllarca film ve dizilerde izlediğimiz Sherlock Holmes'un son yıllarda kazançlı bir iş koluna dönüştüğünü görüyoruz. Geçmişte gazetelerde 'iş takibi yapılır' şeklinde ilan veren dedektifler şimdilerde internetin sınırsız ve kimi zaman fütursuz imkanlarından yararlanıyorlar.

Firma diyoruz ancak çoğu merdivenaltı faaliyet gösterip sadece internet sitesi üzerinden hizmet veriyor. Yüz yüze görüşeceğiniz bir büroları yok. ‘Eşimden şüpheleniyorum, takip ettirmek istiyorum’ dediğinizde 300 TL’ye iz süren de var 10 bin avro işi bağlamaya çalışan da. İşin piyasasında herhangi bir ücret tarifesi olmadığı gibi neye göre dedektif seçeceğimizi bilemiyoruz. Biz de bu sefer onların peşine düşüyoruz.

Derneği var kanunu yok

Türkiye'de henüz 'Özel Dedektiflik Kanunu' bulunmadığı için meslek fiili olarak yapılıyor. Bu iş kolunun yerleşmesi için yoğun bir çaba gösteren Özel Dedektifler Derneği (ÖDD) Başkanı İsmail Yetimoğlu ile sektörde yaşanan sorunları görüştük. İsmail Yetimoğlu, ‘Özel dedektiflik kanununun’ henüz çıkmamış olmasından dolayı yapılan işlerin zorluğuna ve maliyetine dikkat çekiyor. Yetimoğlu, ''Özel dedektiflik kanunu olan ülkelerde özel dedektifler belli konularda sınırlı dahi olsa resmi bilgilere ulaşabiliyor ve araştırmasını daha kısa sürede daha az maliyetle yapabiliyor.

Bizde ise bırakın bilgilere ulaşmayı sokaklarda dahi beklemekte zorlanıyoruz. Mobese kameraları veya şüphelenen vatandaşın şikayeti üzerine yerel resmi güvenlik birimleri ile köşe kapmaca oynuyoruz'' dedi.

Normal şartlar altında ücretin yapılacak işe göre değiştiğini söylüyor. Kendisinden bir rakam istediğimizde ise, bir boşanma davası için takibin yani profesyonel hizmetin 10 bin dolardan başladığını anlatıyor. Dedektiflerin ücretlerinin araştırma konusuna göre farklılık gösterdiğini söyleyen Yetimoğlu özellikle kayıtdışı çalışanlara karşı uyarıyor. “Biz yıllardır belli bir emekle meslekte standartlaşma için çabaladık, ancak son yıllarda önüne gelenin bu işi yaptığı bir alana dönüştü. Herkes işin içinde belli bir kazanç sağlamak için çabalıyor. Ancak olan vatandaşa oluyor” diyor. Görevleri, deşifre olmadan, bilinenlerin bilinmeyen yönlerini somut kanıtlarıyla ortaya koyabilmek olan dedektiflere en çok başvuru ''eş takibi'' konusunda oluyor. Yani eşinden şüphelenen vatandaş soluğu özel dedektifin yanında alırken, bu konuda yeterli bilgiye sahip olmadığı için firmaların telaffuz ettiği rakamlara kanabiliyor ya da uçuk ücretler ödeyebiliyor. Yetimoğlu ise, derneğe bağlı firmalara en çok eş takibi konusunda talep geldiğini, dernek üyesi firmaların, boşanma davası olmayan hiçbir eş takip işini almadığını paylaşıyor. Ancak sektördeki birçok kişinin asıl kazancını buradan sağladığını da söylemeyi ihmal etmiyor.

Dünyada yüz yılı aşkın süredir mesleğin sürdürüldüğünü belirten Yetimoğlu, Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri Federasyonu’na bugün Türkiye dahil 22 ülkenin üye olduğunu paylaşıyor. 1996’da kurulan federasyonun merkezi Viyana’da. Ve federasyonun 2017 zirvesinin Türkiye’de yapılması planlanıyor. Avrupa’da şu anda Türkiye’de olduğu gibi sadece üç ülkede özel bir “özel dedektiflik kanunu bulunmuyor. Almanya: Özel güvenlikte olduğu gibi şirketler ticaret kanununa göre kuruluyor. İngiltere: Özel Güvenlik Yasasında özel dedektiflik/özel araştırmacılık yapılabilir diye bir ifade var. Türkiye’de ise yasal düzenleme yok. 1993 yılında çıkartılan yasa dönemin Cumhurbaşkanı tarafından veto edildi. Gerekli düzenlemeler yapılmış ve 2007 yılında TBMM'ye gönderilmiş, halen İçişleri Komisyonunda bekliyor.

Üniversitede dersi var

Dedektiflik şirketi de olan Yetimoğlu, personelini üniversite öğrencilerinden temin ettiğini dile getirdi. Yetimoğlu, çalışmalarını şu şekilde özetledi: '2010 yılında Kocaeli Üniversitesi Rektörlüğü ile imzalamış olduğumuz eğitim protokolü ile Özel Güvenlik Koruma Bölümü MYO öğrencilerine 'Özel Dedektiflik' derslerini veriyoruz.' Yetimoğlu, Kocaeli Üniversitesi ile dernek olarak eğitim işbirliği protokolü imzaladıklarını, bu protokolle ilk kez bir devlet üniversitesinde, özel dedektiflik eğitimlerinin verilmeye başlandığı bilgisini de veriyor. Bu yöndeki çabalarını paylaşan Yetimoğlu, Son olarak, Prof. Dr. Sevil Atasoy öncülüğünde Üsküdar Üniversitesi ile ortaklaşa “Özel Dedektiflik Çalıştayı” planlamakta olup mesleğin tüm unsurlarını (Kamu ve Özel) bir araya getirerek tüm boyutları ile tartışılması için proje hazırlıyor. Üsküdar Üniversitesi’nin organizasyonunda Sevil Atasoy ile birlikte mayıs ayında dedektiflik mesleği ile ilgili çalıştay düzenleyeceklerini söyledi. Hizmet talep eden müşterinin sorununa çözüm sağlayabilmek için deşifre olmadan her türlü bilgiye ulaşmak zorunda olduklarını paylaşan Yetimoğlu, ''Aksi takdirde hem başarısız olur hem de her yaptığınız işte düşman kazanmış olursunuz'' diyor.