Petrol fiyatları 100 doları görür mü?
Aralık başından bu yana olağanüstü bir şekilde yükselen ham petrol fiyatları önceki seviyelerini yeniden gördü. Öyle ki, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve örgüt dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun mevcut üretim kesintilerini Nisan ayı sonuna kadar uzatma kararı sonrasında, Aralık başında 40 dolar olan Brent petrolün varil fiyatı 8 Mart 2021’de 69,26 dolara yükseldi. Petrol fiyatlarının bu yıl ve önümüzdeki yıl ne kadar yükseleceği ise merak konusu.
Petrolün bir sonraki süper döngüye, yani uzun süreli bir artış göstererek bu yıl veya önümüzdeki yıl varil başına 80, hatta 100 dolara kadar yükselme eğiliminde olduğuna dair kanıtlar var.
Küresel ekonomik teşvik paketleri, koronavirüs aşılarının dünya çapında piyasaya sürülmesi sonucunda küresel ekonominin normal faaliyetlerine geri dönmesi, hızla azalan küresel petrol envanterleri, OPEC+ üyelerinin neredeyse tamamının üretim kesintilerini kabul etmesi, Çin ve Hindistan’ın aşırı petrol talebi, küresel petrol endüstrisinin yatırımları ve ABD kaya petrolü endüstrisinin azalan üretimi bu yıl ve önümüzdeki yıllarda petrol fiyatlarını desteklemeye devam edecek.
Uluslararası Para Fonu (IMF), küresel ekonominin başta Çin ve Hindistan olmak üzere gelişmekte olan piyasaların öncülüğünde 2021’de yüzde 5,4 ve 2022’de yüzde 3,7 oranında büyüyeceğini tahmin ediyor.
IMF’ye göre, benzeri görülmemiş bir kriz olan koronavirüs salgını, küresel ekonominin 2020’de yüzde 4,4 daralmasına neden oldu. Bu rakam 1929’daki Büyük Buhran’dan bu yana en kötü düşüşe işaret ederken, o döneme kıyasla 114 milyon daha fazla insanı aşırı yoksulluğa sürükledi.
Dünya çapında koronavirüs aşılarının piyasaya sürülmesi, küresel ekonominin yakında normal ekonomik faaliyetlere geri döneceğine ve dolayısıyla Aralık ayından bu yana petrol fiyatlarında görülen çarpıcı toparlanmanın devam edeceğine dair umutları artırdı.
Ayrıca, salgının zirve yaptığı dönemde piyasadaki 1,4 milyar varillik petrol arzı fazlasının hızla yaklaşık 100 milyon varile düşmüş olması hem küresel petrol talebini hem de fiyatları güçlendiriyor.
Öte yandan pandemi, hem küresel ekonominin hem de küresel petrol talebinin tartışmasız itici gücü olarak Çin’in rolünü daha da ön plana çıkardı.
Dünya ekonomilerinin büyük kısmının kapandığı bir zamanda Çin’in olağanüstü bir şekilde toparlanması tüm dünyayı hayrete düşürdü. Dahası, salgına rağmen Çin’in 2020’deki ham petrol ithalatı 2019’a kıyasla yüzde 14 artışla günde ortalama 11,67 milyon varile yükselerek tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.
IMF, Çin ve Hindistan ekonomilerinin bu yıl sırasıyla yüzde 8 ve yüzde 8,3 büyüyeceğini tahmin ediyor.
Dolayısıyla, küresel petrol piyasası hiç şüphesiz büyük bir arz açığına doğru ilerliyor.
Pandemi sadece kısa vadeli talebi azaltmakla kalmayıp, aynı zamanda küresel üretim yatırımlarını da aşağı çekti. Petrol talebinin şu anki seviyelerinden günde en az 10 milyon varil artması muhtemeldir. Peki bu ek hacimler nereden sağlanacak? Üretim yatırımlarının hız kestiği bu dönemde, bu talebin nasıl karşılanacağı belirsizliğini koruyor.
Pandemi, küresel petrol endüstrisini 2020’de onaylanması planlanan 131 milyar dolarlık petrol ve gaz projesini ertelemeye zorladı. Tek başına bu durum 2022-2023’te günde tahmini 10-15 milyon varillik arz açığı oluşturabilir ve erteleme kararlarından geri dönülmezse, Brent petrolün varil fiyatı 100 doların üzerini görebilir.
Bu arada, salgın sonucunda üretimi tahmini günde 6,5 milyon varil azalan ABD kaya petrolü endüstrisi küresel petrol pazarı için önemini kaybetti. Kaya petrolü üretiminin yakın zamanda önceki üretim seviyelerine geri dönmesi pek mümkün görünmüyor.
Kısacası, petrol fiyatları birkaç yıl sürebilecek bir yükseliş trendine girmiş durumda.
Petrol fiyatları geçen yılın Aralık ayından bu yana toparlanmaya devam ederken, Brent petrolün fiyatı yüzde 73 artarak 2019 seviyelerini aştı. Artan küresel petrol talebi de piyasayı güçlendiriyor.
Dolayısıyla, küresel petrol talebinin bu yılın ortasında salgın öncesi seviyesine dönerek günde 101 milyon varile ulaşmasıyla, Brent petrolün varil fiyatının bu yılın üçüncü çeyreğinde 70-80 dolar ve 2021’de ortalama 65 dolar olması bekleniyor.
Yukarıdaki veriler ve öngörüler ışığında, 2022’nin ikinci yarısında veya 2023’ün ilk çeyreğinde petrolün varil fiyatının 100 doları göreceği söylenebilir.