Şırınga kıtlığı Afrika’yı tehdit ediyor
Dünya Omicron varyantı ile uğraşırken, aşılamaların hızlandırılması önündeki engellerden biri de tahmin edilemeyen bir yerden, şırınga kıtlığından geliyor. Artan talep karşısında üretimin yetersiz kalması, ihracat kısıtlamaları ve tedarikteki sorunlar, önümüzdeki aylarda ciddi bir şırınga krizine neden olabilir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’ne göre şırınga kıtlığından en fazla etkilenecek olanlar ise düşük ve orta gelir grubu ülkelerdeki çocuklar.
Küresel şırınga kıtlığına DSÖ, ilk olarak geçtiğimiz kasım ayında dikkat çekti. Kovid-19 aşılamaları nedeniyle ihtiyacın artışının yanı sıra ihracat kısıtlamaları ve tedarik zincirindeki sorunlar, bazı ülkelerde şırınga kıtlığına yol açarken; erken önlem alınmaması halinde bu durumun hem Kovid 19 aşılamaları hem de çocukluk çağı aşılmalarını sekteye uğratabileceğine vurgu yapılıyor.
DSÖ’ye göre normal bir dönemde dünya çapında 16 milyar tane şırınga tüketiliyor. Pandemi öncesi aşı dozları için bunun yüzde 5 ila 10’u tüketilirken, Kovid-19 aşılamaları şırıngalara olan ihtiyacı büyük ölçüde arttırdı.
Uzmanların açıklamalarına göre dünya bu büyüklükte bir aşılamaya hazır olmadığı için, şırınga talebinin bu kadar artacağı beklenmiyordu. Büyük yatırımlar sayesinde Kovid-19 aşısının geliştirilmesi hızlandırılsa da, şırıngalarda üretim ve yatırımlar aynı ölçüde gelişmedi. Çok fazla yer kaplamaları dolayısıyla taşınmasındaki zorluk ve sadece deniz yoluyla gönderilmesi nedeniyle tedarik zincirindeki kısıtlamalar da şırınga kıtlığını etkileyen diğer unsurlar oldu.
Geçtiğimiz yıl COVAX ve UNICEF girişimi ile Kovid-19 aşılarına eklenmiş şırıngalar nedeniyle bir kriz ortaya çıkmazken, yıl boyunca aşılamaların artması Afrika’yı yepyeni bir sorunla karşı karşıya getirebilir. Kıtaya yönelik aşı bağışlarının, şırınga sayısını aştığını belirten uzmanlar Afrika’ya yönelik aşı bağışlarında paketlere şırınga eklenmesini istiyor.
Talep 4 ila 7 kat artacak
Geçtiğimiz yıllar boyunca nüfus artışı ve aşılama planlamasına göre belirlenen şırınga talep tahmini, Kovid-19 aşılamalarının başlaması ile öngörülemez hale geldi. Dünyada şırınga üretimi konusunda Hindistan ve Çin başı çekerken 2022 boyunca aşılamalar nedeniyle talebin 4 ila 7 kat artacağı tahmin ediliyor.
UNICEF tarafından yapılan açıklamalar da 2022’de dünya çapında 2.2 milyar şırınga eksikliği ortaya çıkabileceğini gösteriyor. Şu ana kadar gidişat, krizin en çok Afrika kıtasının etkileneceğini gösteriyor. Güney Afrika, Kenya ve Ruanda da dâhil olmak üzere bazı Afrika ülkelerinin şırınga temininde şimdiden gecikmeler yaşanıyor.
Tedarikçi ülkeler olan Çin ve Hindistan’a yakın olsalar da, bazı Asya ülkeleri de şırınga kıtlığından mağdur olabilir. Örneğin geçen yılın başında Nepal, Hindistan’ın kendi iç talebini karşılamak için diğer ülkelere şırınga tedarikini sınırlaması nedeniyle aşılamada büyük zorluklar yaşadı.
Güvenli şırınga arzındaki eksiklik, özellikle düşük ve orta gelirli ülkeleri etkileyerek sadece Kovid-19 değil, aynı zamanda pandemide kesintiye uğrayan çocukluk aşı programlarını da tehdit edebilir. Sadece 2020’de 7 milyondan fazla Afrikalı çocuk, hayati önem taşıyan çocukluk çağı aşı dozlarını kaçırdı.
Türkiye için sıkıntı yok
Hindistan da dâhil olmak üzere çoğu gelişmekte olan ülke, şırıngaların yeniden kullanımıyla ilgili riskler nedeniyle DSÖ’nün yönergelerinin gerektirdiği şekilde otomatik devre dışı bırakılan şırıngaları kullanıyor. Şırınga kıtlığı da, özellikle bu şırınga türlerinde bekleniyor. Yüksek gelirli ülkelerde yaygın olarak kullanılan standart şırıngalarda ise herhangi bir sıkıntı bulunmuyor.
Afrika kıtasının şırınga kıtlığından en fazla etkilenecek kıta olması ise büyük ölçüde, şırınga üretiminin olmaması ve bu konuda tamamen dışa bağımlı olmasından kaynaklanıyor. Uzmanlar, Afrika’daki yerel şırınga üretiminin artırılması çağrısında bulunsalar da, bu da ancak aşılar gibi zaman alacak bir süreç. DSÖ Afrika Direktörü Matshidiso Moeti de, şırınga üretimini hızlı bir şekilde artırmak için sert önlemler alınması gerektiğini belirtiyor.