Türkiye’nin yoğun gündeminin ötesinde dünyada kurulmakta olan yeni dengeler var; ufkumuzu bu yeni dünyaya göre sil baştan yenilemek her şeyin başı. Bunu anlamak, anlamlandırmak vizyon ve ufuk turu tahayyülü yapmak öncelikli meselemiz haline dönüşmeli.

Ticaret savaşları diye başlanan I. Trump döneminden II. Trump dönemine geçtiğimiz şu vakitlerde artık ticaret savaşı kavramı son bulmuştur. Bunu ilk olarak ben ifade etmiş olayım artık bu bir savaş değil; “Yeni Ticaret Düzeni”dir.

Alışılmış bakış açılarını ve ezberleri kenara bırakın. ABD Başkanı Trump yeni açıklamasıyla bundan böyle ‘karşılıklılık’ ‘reciprocal’ ilkesine dayalı ticaret sistemi yani gümrük düzeni alacağını ifade etti. Bunu da 1 Nisan’a kadar ABD Hazine Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığından edinilecek veriler ile beraber iki Nisan’da tüm ülkeleri kapsayacak şekilde “karşılıklı ticaret” ilkelerinin somut şeklini açıklayacağını ifade etti.

İngilizce adı ile “Reciprocal” Türkçe’ye çevrimi ile “Karşılıklı” şeklinde ifade edebileceğimiz yeni düzen nasıl?

Buna göre; ABD Başkanı Donald Trump Perşembe günü, Amerikan mallarının pazarlarına girmesine karşı daha yüksek gümrük tarifeleri ya da tarife dışı ticaret engelleri uygulayan ülkelere yönelik soruşturma talimatı vererek, ithalata karşılıklı gümrük tarifeleri getirilmesine zemin hazırlayan bir genelge imzaladı. Trump kabineye gönderdiği memorandumda “Plan kapsamında yönetimim, karşılıklı bir tarifenin eşdeğerini belirleyerek ticaret ortaklarıyla karşılıklı olmayan ticaret düzenlemelerine karşı koymak için yoğun bir şekilde çalışacaktır” dedi.

Karşılıklı tarifelerin temel amacı nedir?

Başta Almanya ve Hindistan (eş zamanlı tüm diğer ülkeler) gibi önemli ekonomik güce sahip olan ancak ABD ürünlerine daha yüksek tarifeler uygulayan ticaret ortakları arasında bu yükleri eşitlemektir.

Japonya gibi tarife dışı ticaret engellerine sahip olduğu düşünülen ülkeler de hedef olarak görülmektedir.

Örneğin, ABD otomobillere yüzde 2.5 gümrük vergisi uygularken, Avrupa Birliği yüzde 10 gümrük vergisi uyguluyor. Trump bu farkı adaletsiz olarak görüyor ve ABD’nin gümrük vergilerini diğer ülkelerle eşleşecek şekilde yükseltmeyi mümkün kılacak.

Ayrıca vergi oranları haricinde mesela Japonya, ABD malları için görünmez el vasıtasıyla yapısal engeller ortaya koyarak ABD mallarının ülkelerine girmesine engel oluyor.

Japonya'nın endüstriyel ya da güvenlik standartları, ülkeyi karşılıklı tarifeler için ABD'nin incelemesine tabi tutabilir. Japonya meselesi noktasında mesela, Trump memorandumu imzalarken, otomobillerin karşılıklı vergiler için hedef alınabileceğini belirtti.

Bakınız, bu pandemi döneminin olağanüstülüklerinin üzerinde bir süreçtir. En az pandemi döneminin etkileri kadar önemli etkileri üretimde ve ülkeler arası mal ticaretinde olacaktır. Ve bu etkiler artık kalıcı ve sistemik özellikler barındıracaktır. Yani artık yeni dünya düzeni için “Ticari Milat” olacaktır.

Türkiye ABD ile ticaret dengesinde ne kârda ne zararda, tam başa baş. Yani yeni dönemin etkilerinin bize negatif olma ihtimali çok az.

Ancak büyüğünden küçüğüne ABD onlarca ülkeye açık veriyor. Bazı açıklar devasa… Mesela Kanada’ya 100 milyar, Meksika’ya 130 milyar, Çin’e 420, Japonya’ya 75, Kore’ye 50, İtalya’ya 45, Tayland’a 50, Malezya’ya 48, Bangladeş’e 9, Avusturya’ya 13, Kamboçya’ya 12, Fransa’ya 12 milyar dolarlık açık veriyor! Daha bir sürü örnek var…

Yani işleri, üretim zincirleri, sosyolojik düzenleri etkilenecek ülkeler onlarca diyebiliriz. Türk sanayici ve iş adamlarının, negatif etkilere maruz kalacak ülkelerin pazarları ve üretim kabiliyetlerindeki sancıları takip edip, yeni düzeni doğru okuyup, zayıflıklarından faydalanma için bir an evvel harekete geçmesi gereklidir. Her şeyin başı stratejidir…

Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.