Dünya Kupası maçlarını Quechua dilinde anlatan kahraman: Luis Soto
Perulu radyocu Luis Soto, ülkesinin Dünya Kupası'nda oynadığı maçları Quechua dilinde anlatıyor. Her geçen gün kaybolmakta olan bu dili canlı tutmak için çaba harcayan Soto, Quechua’da futbol terimleri olmadığı için İnka medeniyetine giderek özel bir sözlük dahi hazırlamış.
Rusya’da devam eden 2018 FIFA Dünya Kupası birbirinden güzel hikayelerin gün yüzüne çıkmasına vesile olmaya devam ediyor. Bunlardan sonuncusu Peru’dan, bir radyocudan geldi…
Yayın hayatını Peru’da sürdüren Inti Raymi isimli radyonun duayen isimlerinden olan Luis Soto, 1982 yılında sonra ilk kez Dünya Kupası’na katılan ülkesinin Dünya Kupası maçlarını yitip gitmekte olan Quechua dilinde anlatıyor.
2007 yılının verilerine göre; Peru’da nüfusun %11’lik dilimi ana dil olarak Quechua konuşuyordu. Ancak globalleşme ve göç artışı, her geçen gün Quechua konuşan kişi sayısının azalmasına sebep oldu.
Peru Hükümeti ve özellikle Kültür Bakanlığı tarafından birçok sosyal sorumluluk projesi düzenlense de, hiçbiri 44 yaşındaki radyocu Luis Soto’nun atılımı kadar ses getirmeyi başarmadı. Peru takımı Cienciano’nun 2003 yılında River Plate’i devirerek Copa Sudamericana şampiyonu olduğunu radyoda Quechua dilinde anons eden Soto, bir an için maçların bu dilde canlı anlatıldığını hayal etti.
Bundan yalnızca bir yıl sonra bu hayalini gerçeğe dönüştüren Soto, 2004 yılında Quechua dilinde ilk maçını anlattı. Ancak bu yayının bir dezavantajı vardı. Quechua dilini konuşan kesim fakirdi ve reklam pastasında neredeyse yoktu. Bu yüzden Soto’nun yayınlarının ciddi bir sponsor sıkıntısı oldu ama ‘Ben bu işi para için yapmıyorum’ diyerek hayalinin peşinden koştu Soto.
Soto’nun bu yoldaki en büyük sıkıntısı, bahsi geçen maddi imkansızlıklar değil, Quechua dilinin yetersiz kelime haznesi oldu. Genellikle doğayla ilgili terimlerin bulunduğu Quechua’da neredeyse hiç futbol terimi bulunmamasının, kendisini en fazla zorlayan şey olduğunu anlatıyor Soto.
- “Quechua dilinde hiç futbol terimi yok. 'Top' kelimesi bile lamaların boyun derisinden yapılan ve özel seremonilerde takılan takı anlamına geliyor. Dolayısıyla futbol terimlerini, Quechua’ya adapte etmek zorunda kaldık. İlk bulduğumuz kelime “qara q’ompo” oldu. qara q’ompo, top demekti…"
