İsrail-İran savaşının seyrini değiştirecek silah: Şimdiye kadar hiç kullanılmadı
İran'ın derin yer altındaki nükleer tesislerini hedef alabilecek kapasitede bir silah, dünya kamuoyunun gündeminde. ABD'ye ait GBU-57A/B Massive Ordnance Penetrator (MOP) adlı bomba, bugüne kadar hiç kullanılmadı ve İsrail'in erişimi de henüz mümkün olmadı. Ancak bu devasa, nükleer olmayan sığınak delici bomba, İran'ın dağların içine inşa ettiği Fordo uranyum zenginleştirme tesisi gibi güçlü yer altı yapılarında yıkıcı etkiler oluşturma potansiyeline sahip.
Yaklaşık 13 bin 600 kilogram ağırlığındaki MOP, Boeing tarafından üretildi ve ABD Hava Kuvvetleri tarafından "derinlemesine gömülü ve güçlendirilmiş sığınaklar ile tünelleri hedef alabilen devasa bir delici silah" olarak tanımlanıyor. Altı metre uzunluğundaki bu bomba, tek atışta 61 metre derinliğe nüfuz edebiliyor. Ardışık atışlarla ise daha da derinlere inmesi mümkün.
ABD’nin New Mexico’daki White Sands Füze Test Sahası'nda gerçekleştirilen denemeler dışında savaşta kullanımı olmayan MOP, 2017’de Afganistan’da kullanılan “Bütün Bombaların Anası” (MOAB) adlı bombadan daha güçlü bir yapıya sahip.
BBC'nin hazırladığı habere göre Bradford Üniversitesi Barış Çalışmaları Onursal Profesörü Paul Rogers, "ABD Hava Kuvvetleri, MOAB boyutunda ancak çok daha sert metal gövdeye sahip bu tür silahlar üzerinde yoğun çalışmalar yaptı. Sonuçta GBU-57A/B ortaya çıktı" diyor.
Gelişmiş uçaklar ve menzil
MOP’u taşıyabilen tek uçak ise Northrop Grumman tarafından üretilen ve ABD Hava Kuvvetleri'nin en gelişmiş bombardıman uçaklarından biri olan B-2 Spirit. 18 ton taşıma kapasitesine sahip B-2, iki adet MOP bombasıyla test edildi. Bu uçak, yakıt ikmali olmadan yaklaşık 11 bin kilometre, bir ikmal ile 18 bin 500 kilometre menzile ulaşabiliyor. Bu sayede dünyanın her yerine saatler içinde ulaşması mümkün.
Rogers, "İran gibi modern hava savunma sistemlerine sahip bir ülkeye karşı kullanımı durumunda, B-2 uçakları F-22 gibi hayalet uçaklarla desteklenip düşman savunması bastırılabilir. Hasar değerlendirmesi ise insansız hava araçlarıyla yapılabilir" diyor. Rogers ayrıca, ABD'nin bu silahlardan stokta 10 ila 20 arasında sınırlı sayıda bulundurduğunu tahmin ediyor.
Fordo: İran'ın kritik nükleer tesisi
Fordo, İran’ın Kum kenti yakınlarında, yaklaşık 90 metre derinlikte bir dağın içine oyulmuş bir uranyum zenginleştirme tesisi. 2006 civarında inşasına başlanan ve 2009’da faaliyete geçen Fordo, Rus ve İran yapımı gelişmiş hava savunma sistemleriyle korunuyor.
Mart 2023’te Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), tesiste yüzde 83,7 saflıkta uranyum izleri tespit etti. Bu oran, neredeyse nükleer silah üretiminde kritik bir seviye olarak kabul ediliyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İran’ın nükleer ve füze programlarını İsrail için "varoluşsal tehdit" olarak nitelendirirken, Fordo tesisini hedef almayı planladıklarını açıkladı. İsrail'in ABD Büyükelçisi Yechiel Leiter da Fox News’e verdiği röportajda, operasyonun Fordo’nun yok edilmesiyle tamamlanması gerektiğini belirtti.
Ancak Paul Rogers’a göre, İsrail’in MOP gibi güçlü sığınak delici bombalara sahip olmadığı ve bu silahın kullanımında ABD’nin doğrudan kontrolü olmadan harekete geçemeyeceği düşünülüyor. Rogers, "ABD, İsrail'in bu bombayı tek başına kullanmasına asla izin vermez" ifadelerini kullandı.
Trump ve ABD’nin seçenekleri
MOP’un İran’a karşı kullanılıp kullanılmayacağı, ABD’nin çatışmaya ne kadar dâhil olacağına bağlı. Rogers, özellikle Donald Trump’ın İsrail’e destek konusunda ne kadar agresif hareket edeceğinin kritik olduğunu vurguluyor.
G7 Zirvesi sırasında Trump, askeri müdahale konusundaki soruları yanıtsız bırakırken, İsrail Büyükelçisi Leiter ABD’den sadece savunma yardımı istediklerini belirtti:
- "Fordo’yla başa çıkmak için birçok senaryomuz var. İş sadece hava saldırısıyla sınırlı değil."
İran’ın tepkisi ve uluslararası durum
İran ise nükleer programının tamamen barışçıl olduğunu savunuyor. Ancak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, 20 yıl aradan sonra ilk kez İran’ı nükleer silahların yayılmasını önleme yükümlülüklerini ihlal etmekle suçladı.
Bu silah ‘oyunun kurallarını değiştirebilir’ mi?
ABD’nin Fordo’ya saldırmak için elinde en güçlü silah olan MOP bulunuyor. Ancak Rogers, "İsrail’in derinlere gömülü tesislere zarar verme olasılığının çok düşük olduğunu" ve bunun için MOP gibi silahlara ihtiyaç duyduklarını söylüyor.
Silahların Yayılmasını Önleme Derneği’nin politika direktörü Kelsey Davenport ise Fordo faal kaldığı sürece İran’ın nükleer silah üretme riskinin devam ettiğini vurguluyor. İran, zenginleştirilmiş uranyumu başka gizli tesislere aktarabilir.
Rogers, MOP’un başarı garantisi olmadığını belirterek, "Tesislerin derinliği ve korunma şekli net değil. Şu anda dünya çapında İran’ın yer altı nükleer tesislerine en yüksek potansiyele sahip silah MOP. Ancak işe yarayıp yaramayacağını kimse kesin olarak bilemez" diye ekliyor.