158. yıl dönümünde Çerkes sürgünü

HABER MASASI
Abone Ol

Tarihin en acı hadiselerinden biri olan Çerkes sürgünü, üzerinden 158 yıl geçmesine rağmen hala gözyaşlarıyla anılıyor.

Bir sürgün ve sonrası...
Mecra

Çarlık Rusyası’nın, stratejik açıdan önemli gördüğü Kafkaslardan Çerkes halkını sürgüne göndermesinin üzerinden 158 yıl geçti.

Rusya’nın Karadeniz sahiline inme politikası gereği Kuzey Kafkasya’yı ele geçirme amacıyla 1556’dan itibaren başlattığı Kafkas-Rus Çarlığı savaşı 308 yıl devam etti.

Çerkesleri yok ederek Kafkas Dağları'nın iç kesimlerine ilerleyen Ruslar, teslim olan Çerkesleri ya Çarlık ordusuna katılma ya da göç etme seçeneğine zorladı.

21 Mayıs 1864’ten itibaren Çerkes toplulukları başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere dünyanın çeşitli bölgelerine sürgün edildi.

P.N. Gruzinsky'nin Çerkeslerin anavatanlarını terk edişlerini resmeden 1872 tarihli tablosu.

Resmî olmayan rakamlara göre 1,5 milyona yakın Çerkes bir ay içinde sürgüne tabi tutuldu. Yol şartları, salgın hastalıklar ve açlık gibi nedenlerden yaklaşık 500 bin Çerkes hayatını kaybetti.

Sürgüne tabi tutulanlar, Anapa, Novorossiysk, Gelincik, Soçi ile Adler gibi Karadeniz limanlarından gemilere bindirildi ve birçoğu Anadolu’da Ordu, Samsun, Tokat, Amasya, Sinop, Yozgat, Düzce, Adapazarı, Kocaeli’ye iskan edildi.

1864'deki Büyük Çerkes Sürgününden sonra Osmanlı İmparatorluğu'na yerleştirilen Çerkeslerin temsili haritası. Gemilerle Karadeniz’e açılan Çerkezlerin on binlercesi yolda yaşamını yitirmiş, Anadolu ve Arap topraklarına ulaşabilenlerin ciddi bir kesimi de salgın hastalık ve açlıktan dolayı ölmüştür.

Çerkeslerin bir kısmı ise Suriye ve Filistin başta olmak üzere Orta Doğu’ya yerleştirildi. Sürgüne maruz kalan Çerkesler zamanla yerli halka karıştı.

Beyaz Atlı Ürdün Prensi Ali Bin Hüseyin ve Çerkesler
Çerkes kültürünü dünyaya tanıtmak ve 1864 yılında Çarlık Rusya'nın göçe zorladığı 500 bin kişinin yaşamını yitirdiği bir trajediye sahne olan Çerkes sürgünü hakkında farkındalık oluşturmak amacıyla Kafkasya'ya atlı yolculuk yapan Beyaz Atlı Ürdün Prensi Ali'nin sıra dışı hikayesi.


  • Osmanlı İmparatorluğu’na sürülemeyen Çerkesler ise Orta Laba ve Orta Kuban nehirleri bölgesindeki Rus Kazak köylerine yerleştirildi.

Rusya’nın çok önceden planladığı "Çerkes halkını öz vatanlarından sürgün etme operasyonu" adım adım gerçekleştirilen bir eylem olarak değerlendiriliyor.

Osmanlı topraklarına bile ulaşamadan binlerce kişinin öldüğü bu sürgün "tarihin en acı olaylarından biri" olarak nitelendiriliyor.

Sözün anlamını yitirdiği yer...
Mecra

Günümüzde Çerkesler her yıl 'Nart Ateşi' yakarak anma törenleri düzenlemeye ve ağıt yakmaya devam ediyor.

İnsanlık tarihine kara bir leke olarak geçen Çerkes sürgünü, her yıl Türkiye’de yaşayan Çerkesler tarafından gözyaşlarıyla anılıyor.

Türkiye'deki Çerkesler, insanlık tarihine kara leke olarak geçen sürgünü anmak için çeşitli etkinlikler düzenliyor. Deniz kenarında "Nart ateşi" yakıp çevresinde "mezar taşı nöbeti" tutulan anma törenleri, "Sürgün Andı" okunması ile sona eriyor.