Strong Opinions: Nabokov’un çalışma rutini ve edebiyata yaklaşımı nasıldı

J.M.: Roman yazmak sizin için bir zevk mi yoksa bir çeşit angarya mı?

V.N.: Kitabı zihnimde oluştururken zevk ve ıstırap; araç gereçlerimle ve iç organlarımla mücadele ederken rahatsız edici bir sinirlilik, yeniden bilenmesi gereken kalem, yeniden yazılması gereken kağıt, boşaltılması gereken mesane, her zaman yanlış yazdığım ve her zaman bakmak zorunda olduğum kelime… Sonra bir sekreter tarafından hazırlanan daktilo ile yazılmış yazıyı okuma işi, benim büyük hatalarımı ve onun küçük hatalarını düzeltme, düzeltmeleri diğer sayfalara aktarma, sayfaları yanlış yerleştirme, üstlerinin çizilmesi veya eklenmesi gereken bir şeyi hatırlamaya çalışma… Redaksiyon yaparken süreci tekrarlamak… Göz alıcı, güzel, dolgun ön kopyayı çıkarma, açma ve benim tarafımdan yapılan, benim tarafımdan durmasına izin verilen aptalca bir dikkatsizliği keşfetmek… İşte bir ay kadar sonra, kitabın son aşamasına, beynimden sökülüp atılmasına alışıyorum.Şimdi ona, bir adamın oğluna baktığı gibi değil de daha çok oğlunun genç karısına baktığı gibi memnuniyet içerisinde duygulu bakıyorum.

J.M.: İçinizdeki aristokrat kurmacacıları küçümsüyor mu? Yoksa edebiyatçılardan rahatsız olanlar sadece İngiliz aristokratları mı?

V.N.: Profesyonel şair ve Rus asilzadesi Puşkin, kendi zevki için yazdığını ama para için yayınladığını söyleyerek yüksek sosyeteyi şaşırtmıştı. Ben de aynı şeyi yapıyorum, ama hiç kimseyi şaşırtmadım. Eski bir yayıncım hariç. O da kızgın taleplerime, abartılı avanslara ihtiyaç duymayacak kadar iyi bir yazar olduğumu söyleyerek karşılık verirdi.

J.M.: Eleştirmenlerin söyledikleriyle ilgilenmediğinizi söylüyorsunuz, ancak bir keresinde Edmund Wilson’a (Amerikan yazar, eleştirmen) sizin hakkınızda yorum yaptığı için çok kızmış ve ona ağır silahlarla ateş etmiştiniz, roketlerden bahsetmiyorum bile. Bu eleştiriyi önemsemiş olmalısınız.

V.N.:Sanat eserlerim söz konusu olduğunda asla misilleme yapmam. Oradaki olumsuz eleştiri okları, hayal kırıklığına uğramış okçuların benim “özgüvenim” dediği kalkanı delip geçmek şöyle dursun, çizemez bile. Ancak, eski dostum Edmund Wilson’da olduğu gibi akademisyenliğim sorgulandığında ağzımdan en ağır sözler çıkabiliyor. Hiç tanımadığım insanlar yanlış ve kaba varsayımlarla mahremiyetimi ihlal ettiğinde de çok sinirleniyorum. Örneğin, başka bir makalede kurgusal karakterim olan şirret ve iffetsiz Ada’nın saçma bir şekilde “bir veya iki şekilde Nabokov’un karısı” olduğunu öne süren Bay Updike gibi. Bilgi ve eğlence için kupür topladığımı da ekleyebilirim.

J.M.: Hiç halüsinasyon gördünüz mü, sesler duydunuz mu ya da imgelemler gördünüz mü, gördüyseniz bunlar sizin için ilham kaynağı oldu mu?

V.N.: Epeyce yazdıktan ya da okuduktan sonra uykuya dalmak üzereyken bazı uyuşturucu bağımlılarının yaşadığı gibi, eğer doğru kelime buysa, olağanüstü parlak, akıcı bir şekilde değişen, sürekli bir dizi görüntüler görmekten keyif alıyorum. Tipler her gece farklı oluyor ancak bazı belirli gecelerde aynı kalabiliyorlar: bunlar bir gece, durmaksızın yeniden birleştirilen ve şekillendirilen vitray desenlerinin sıradan bir kaleydoskopu olabiliyor; bir sonraki sefer, korkunç bir şekilde büyüyen mavi gözlü bir insan altı veya insanüstü bir yüz gelebiliyor veya -ve bu en çarpıcı tip- uzun zamandır ölmüş bir arkadaşımın bana doğru döndüğünü ve göz kapaklarımın iç tarafındaki siyahlığa karşı hatırlanan başka bir figüre dönüştüğünü adeta gerçekçi ayrıntılarla görüyorum. Seslere gelince, Konuş, Hafıza’da ara sıra yastığımın altındaki kulağımda titreşen telefon konuşmalarını anlattım. Bu esrarengiz olaylarla ilgili raporlar psikiyatristler tarafından toplanan vaka geçmişlerinde bulunabilir, ancak benim için tatmin edici bir yorum daha gelmedi. Freud’u savunanlar, benden uzak durun, lütfen!

Aynı yıl 23 Ekim’de The Listener, Strong Opinions’da yer alan versiyonu “Nazik Olmak, Gurur Duymak, Korkusuz Olmak: Vladimir Nabokov James Mossman ile söyleşide” başlıklı bir makaleye uyarlamıştır.Başlık, Mossman’ın Nabokov’a yönelttiği ancak ses kaydında yer almayan son sorulara dayanıyor:

J.M.: Erkeklerin yaptığı en kötü şey nedir?

V.N.: Kokmak, aldatmak, eziyet etmek.

J.M.: Peki en iyi yaptıkları şey nedir?

V.N.: Nazik olmak, gurur duymak, korkusuz olmak.

^{*Bu yazı, https://www.themarginalian.org adresindeki Maria Popova’nın derlemesinden çevrilmiştir.}

Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.