Uzaya Giden İlk ve Tek Kedi: Félicette’nin Öyküsü
1963'te Fransa, uzaya gönderilen ilk ve tek kediyi tarihe geçirdi: Félicette. Fransız uzay ajansı, biyolojik etkileri ölçmek amacıyla 14 dişi sokak kedisini eğitti; bunlardan en sakin ve uygun tepki veren Félicette, “C 341” kod adıyla seçildi. 18 Ekim 1963'te Véronique AG1 roketiyle uzaya gönderilen kedi, yaklaşık 13 dakikalık uçuşta beyin sinyalleri kaydedildikten sonra kapsülle sağ salim dünyaya döndü. Ancak deneyden haftalar sonra beyin dokusu incelenmek üzere yaşamına son verildi. Diğer kedilerin bazıları eğitim sırasında elendi, bazıları ise uçuşa uygun bulunmadı. Félicette, 2019'da Fransa'da dikilen bronz heykelle “uzaya çıkan ilk ve tek kedi” olarak resmen anıldı.
1-14
Paris sokaklarından toplanan 14 dişi kedi, sakin doğaları nedeniyle seçildi ve özel olarak eğitildi. Eğitimlerde santrifüj testleri, yüksek ivme simülasyonları ve fırlatma denemeleri yapıldı.
2-14
Kedilerin kafatasına, sinir ve beyin aktivitelerini ölçmek için minik elektrotlar yerleştirildi. Bu kedilerden biri, “C 341” kodlu siyah-beyaz bir sokak kedisiydi. Sakinliğiyle dikkat çeken bu kediye sonradan Félicette adı verildi.
3-14
18 Ekim 1963 sabahı, Cezayir’deki Hammaguir üssünde Véronique AG1 roketine yerleştirilen Félicette, 08:09’da fırlatıldı.
4-14
Uçuş sırasında 9,5 g’lik ivmeye maruz kaldı ve 156 kilometre yüksekliğe ulaştı.
5-14
Yaklaşık beş dakika süren yerçekimsiz ortamda kedinin beyin ve kalp sinyalleri başarıyla kaydedildi.
6-14
On üç dakika sonra kapsül paraşütle güvenli biçimde yere indi ve Félicette canlı kurtarıldı.
7-14
Programdaki diğer kedilerden bazıları, uçuşa hazırlık sürecinde stres tepkileri veya sağlık sorunları nedeniyle elendi; birkaçı ise testlerde görev aldı ancak uzaya gönderilmedi. Félicette, deneyin tüm aşamalarını başarıyla tamamlayan tek kedi oldu.
8-14
Ne yazık ki görev sonrası bilimsel incelemelerin tamamlanabilmesi için Félicette’ye ötanazi uygulandı.
9-14
Bu karar o dönem “bilimsel gereklilik” olarak görülse de, bugün etik açıdan tartışmalı bulunuyor.
10-14
Deneyin ardından kedinin adı unutuldu; hatta bazı kaynaklarda hatalı biçimde “Félix” olarak anıldı.
11-14
Yıllar sonra, 2017’de başlatılan bir kampanyayla Félicette’nin adı yeniden gündeme geldi.
12-14
Toplanan bağışlarla 2019’da Fransa’nın Strasbourg kentinde ona adanmış bir bronz heykel dikildi.
13-14
Heykelin üzerinde şu yazı yer alıyor:
“Uzaya giden ilk kediye — ve bilimin sessiz kahramanlarına.”
14-14
