Sabahları uyanmakta neden güçlük çekiyoruz?
Her sabah çalan alarm sesiyle verdiğimiz mücadele aslında sandığımızdan daha derin bir meseleyi işaret ediyor. Uzmanlara göre, sabahları yataktan kalkmakta zorlanmamızın ardında sadece 'uykusuzluk' değil, biyolojik ve psikolojik birçok faktör yatıyor. İşte sizin için derlediğimiz o nedenler...
1-11
Alarm çaldığında uyanmakta zorlanan milyonlarca insan için bu durum bir alışkanlık değil, bilimsel bir gerçek olabilir.
2-11
Sabahları zor uyanmak çoğu zaman irade eksikliği değil, biyolojik ve çevresel faktörlerin bir sonucu. Uzmanlara göre bu durumu düzeltmek mümkün ama ilk adım, nedenini anlamakla başlıyor.
3-11
Modern yaşam ritmimizi bozuyor
Modern yaşam tarzı insanın doğal biyolojik ritmiyle uyuşmuyor. Elektrik, internet ve 7/24 çalışan bir dünyanın etkisiyle insanlar artık doğayla senkronize bir hayat sürmüyor.
Uzmanlar, günümüzde gece geç saatlere kadar süren ekran kullanımı ve düzensiz uyku alışkanlıklarının vücudun biyolojik saatini bozduğunu belirtiyor. Sabah uyanamama sorunlarının başında melatonin hormonunun baskılanması geliyor. Melatonin, gece karanlıkta salgılanan ve uykuya geçişi kolaylaştıran bir hormon. Ancak geç saatlere kadar ekran karşısında kalan bireylerde bu hormon baskılanıyor.
4-11
Kalitesiz uyku
Yeterli saat uyuyor olsak bile sabahları yorgun uyanmamızın nedeni, uyku kalitemizin düşük olması. Gece boyunca sık sık uyanmak, derin uykuya geçememek ya da REM uykusunun yeterli olmaması, sabahları hala yorgun hissetmemize yol açıyor.
Harvard Medical School tarafından yapılan bir araştırmaya göre, yalnızca uyku süresi değil, uyku evrelerinin dengeli geçmesi de sabah uyanıklığını etkiliyor. Uyku, REM ve derin uyku gibi evrelerden oluşuyor. Bu evrelerde sık sık bölünme yaşanırsa, sabah yorgunluk hissi kaçınılmaz oluyor.
Uyku araştırmacısı Dr. Matthew Walker da kitabı "Why We Sleep" (Neden Uyuruz) kitabında şöyle diyor:
"Yedi saat uyusanız bile bu uyku kalitesizse, sabahları uyanmak size işkence gibi gelebilir."
5-11
Stres beyni uykuda meşgul ediyor
Bir diğer önemli neden ise stres. Uyku sırasında vücut dinlense de beyin, yoğun stres altında tam anlamıyla kapanamıyor.
Amerikan Uyku Derneği (AASM) verilerine göre, kaygı bozuklukları ve depresyon da sabah uyanmayı zorlaştıran önemli faktörlerden biri. Türkiye Psikiyatri Derneği de bu konuda benzer görüşte:
“Sabah yataktan kalkamama durumu, depresyonun öncü belirtilerinden biri olabilir. Sürekli bir yorgunluk hali varsa bir uzmana başvurulmalı.”
6-11
Gececi misiniz sabahçı mı?
Kaliforniya Üniversitesi'nden genetik uzmanları ise sabahları zor uyanan kişilerin sadece tembel olmadığını, bunun genetik bir temeli olduğunu belirtiyor. “Kronotip” adı verilen bu özellik, kişilerin biyolojik olarak sabah mı yoksa gece mi daha aktif olduklarını belirliyor.
Stanford Üniversitesi Uyku Araştırmaları Merkezi’nde yapılan çalışmalara göre, insanların yaklaşık %30’u gece tipi, %40’ı sabah tipi, geri kalanı ise ortada yer alıyor. Bu da demek oluyor ki herkesin sabah erken kalkmaya aynı şekilde adapte olması beklenemez.
7-11
Peki sabahları sağlıklı bir şekilde uyanmak için ne yapmalıyız? Uzmanlar, sabahları daha kolay uyanmak için şunları öneriyor:
8-11
1. Her gün aynı saatte uyuyup aynı saatte uyanmaya çalışın.
9-11
2. Akşam saatlerinde ekran süresini azaltın ve uyku öncesinde telefonda vakit geçirmeyi bırakın.
10-11
3. Yatmadan önce kafein ve ağır gıdalardan uzak durun.
11-11
