Macaristan’da yorgun bir Osmanlı: Malkoç Bey Camii
Macaristan'ın Peç (Peçuy) şehrinin 30 km. kadar güneyinde bulunan Şikloş kentinde 470 yıl önce inşa edilen Malkoç Bey Camii, Osmanlı döneminden günümüze uzanan nadir eserlerden biri. Sadece Cuma ve bayram günleri ibadete açık olan cami, diğer günlerde müze olarak turistleri ağırlıyor ve Türk el sanatlarını sergiliyor.
1-10
19. yüzyılda Osmanlı-Rus Harbi, Balkan Savaşları ve bölge ülkelerindeki iç savaşların ardından Balkanlarda bulunan Osmanlı mimarî eserleri büyük bir tahribata uğramıştır. Osmanlı Devleti’nin çöküşüyle hız kazanan tahribat sonucunda, birçok mimarî eser ev veya kiliseye çevrilmiş yahut bakımsızlığa terk edilmiştir. Ancak Macaristan’ın Sikloş şehrinde bulunan Malkoç Bey Camii bunca badireyi atlatarak günümüze ulaşmayı başarmış nadir eserlerdendir.
2-10
Osmanlı Devleti’nin 1541 yılında Budapeşte’yi almasının ardından Macaristan’da imar çalışmalarına başlanılmış ve bu bölgeye birçok mimarî eser inşa edilmişti. Bu eserlerden biri de Malkoç Bey Camii’dir.
3-10
Mescit, 16. asrın başlarında akıncı ailelerinden Segedin Alaybeyi Kara Ali Bey’in kardeşi Malkoç Bey tarafından yaptırılmıştır.
4-10
Dışarıdan 12 m kadar uzunluğa sahip kare planlı bir yapı olan caminin her cephesinde altta ikişer büyük pencere vardır. Ayrıca üstte daha ufak pencerelerden başka kubbe kasnağında da pencereler bulunur. Yaklaşık 9,80 m çapındaki kubbeye geçiş köşe trompları ile sağlanmıştır.
5-10
Dışarıdan 12 m kadar uzunluğa sahip kare planlı bir yapı olan caminin her cephesinde altta ikişer büyük pencere vardır. Ayrıca üstte daha ufak pencerelerden başka kubbe kasnağında da pencereler bulunur. Yaklaşık 9,80 m çapındaki kubbeye geçiş köşe trompları ile sağlanmıştır.
6-10
Evliya Çelebi, Kanije’yi kurtarmak için çıkılan seferde uğradığı Şikloş’ta kalenin etraflı bir tarifini yaptıktan sonra beşi Müslümanlara, ikisi Hristiyanlara ait dış varoştaki mahallelerde yedi cami ve mescit bulunduğunu bildirerek bunlardan koruluk içinde olan Malkoç Bey Camii’nden kısaca bahseder. O yıllarda mevcut cami kurşun örtülü olup yüksek bir minareye sahiptir.
7-10
Uzun yıllar hizmet veren cami, Osmanlı’nın bölgeden çekilmesiyle sahipsiz kalmış, bir müddet sonra büyük ölçüde değişikliğe uğramış ve ev haline getirilerek yaklaşık üç asır boyunca öylece kullanılmıştır. Bu dönemde camiye bir kat eklenmiş, dışardan bir merdiven ve bir de baca inşa edilmiştir. Ayrıca caminin çevresi de evlerle kapatılmıştır.
8-10
Cami zaman içinde birçok tadilata uğradığı gibi 1901’de kubbesi ve bir kısım duvarları yıkılmış, daha sonra da pek çok değişiklik görmüştür. 1980’e doğru restorasyon çalışmaları başladığı sırada caminin içinde ve dışındaki eklemeler kısmen kaldırılmış, mimarî ana çizgileriyle belirlenerek pencereler ve mihrap ortaya çıkarılmıştır.
9-10
Ardından sürdürülen çalışmalarla cami 1992’de esaslı şekilde tamir edilmiştir; ancak yıkılmış olan minare ve son cemaat yeri eklenmemiştir. Bosna savaşı esnasında cami Bosnalı mülteciler tarafından ibadete açılmıştır.
10-10
