Türkiye ile Nijer yakınlaşıyor, ABD ile Fransa öfkeden çıldırıyor

Batılı ülkelerin hem Afrika’daki menfaatleri, hem de Akdeniz’deki çıkarları, yani başına oturdukları sömürü çarkı Türkiye’nin hamleleri yüzünden tehdit altında.
Batılı ülkelerin hem Afrika’daki menfaatleri, hem de Akdeniz’deki çıkarları, yani başına oturdukları sömürü çarkı Türkiye’nin hamleleri yüzünden tehdit altında.

Kaddafi iktidarının son bulmasıyla Libya’da oluşan kargaşa, kaçak silah ticareti ve illegal göç koridorunun açılmasına neden oldu. Dün bunu hesap edemeyenler, bugün bunu önleme bahanesiyle bölgede askeri faaliyetler yürütmeye çalışıyorlar. Türkiye’nin sahaya inmesiyle Afrika’da eskisi gibi rahatça cirit atamayacaklarının farkındalar.

Nijer cumhuriyeti Batı Afrika’da olup 3 Ağustos 1960 yılında uzun mücadeleden sonra Fransa'dan bağımsızlığını kazandı. 1.287.000 km2’lik yüzölçüme sahip olan Nijer, yüzölçümü olarak Afrika’nın en büyük beşinci ülkesi. Nijer Cumhuriyeti, batı tarafında Çad, doğuda Mali ve Burkina Faso, kuzeyde Cezayir ve Libya, güney de ise Nijerya ve Benin ile sınırlarını paylaşıyor. Türkiye ile Nijer arasındaki ilişkiler, her iki cumhuriyetin kuruluşundan çok daha eskilere dayanıyor.

Bu ilişkilerde ilk adım 16. asırda Osmanlı Devleti’nin Mısır ve Libya’yı fethi ile başladı. Osmanlıların Trablusgarp’a kadar uzanan etkisiyle idari taksimat içerisinde yer alan Fizan Sancağı üzerinden bugünkü Nijer’in kuzeydoğusunda kurulan Kânim-Bornu hükümdarı Mai İdris ile temaslar kuruldu ve ilişkiler uzun bir zaman devam etti. Cumhuriyet döneminde ise “Afrika Açılım Politikası” çerçevesinde 2005 yılını “Afrika Yılı” ilan eden Türkiye, özellikle 2010 yılından sonra kıtada yaşanan her gelişmeyi yakından takip etmeye başladı.

Bu yılın başında Türkye, maden aramaları yapmak üzere Nijer'le “Maden Alanında İş Birliğ Anlaşması
Bu yılın başında Türkye, maden aramaları yapmak üzere Nijer'le “Maden Alanında İş Birliğ Anlaşması

Türkiye ile Nijer 2012’de dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ziyaretinin ardından karşılıklı imzaları attı ve iki ülke arasında ilk defa karşılıklı büyükelçiler atandı. O dönemden bugüne pek çok sektörde işbirliğine gidildi.

İşbirliği yapılan alanlar

2012 sonrası hızlanan ilişkiler çok boyutlu olarak devam etmektedir. Siyasi, ekonomik, askeri alanlarda olduğu gibi enerji ve madencilik gibi sektörlerde de bugüne kadar önemli mesafeler katedildi. Türk firmaları tarafından Nijer’de otel, havaalanı, otoyol benzeri büyük projelere imza atıldı.

  • Son zamanlarda Türkiye’nin Libya'daki meşru hükümeti desteklemesinin ardından, Türkiye’nin Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu 20 Temmuz 2020’de bir Nijer ziyaretin gerçekleştirdi. Bu ziyarette Nijer’in kuzey komşusu Libya ile ortak sınırlarına asker gönderilmesi gündeme geldi. Bu durumda Türkiye’nin Libya’daki varlığı stratejik açıdan güç kazanmış olacak.

Türkiye cumhuriyeti dış politikasında uyguladığı kazan-kazan yaklaşımı ile Afrika kıtasında diğer ülkelerin olduğu gibi Nijer’in de sempatisini kazandı. Nijer ile Türkiye arasındaki işbirliğinin her alanda sürdürülebilir nitelikte oluşu bu açıdan çok önemli.

Libya jeostratejik açıdan mühim

Nijer Cumhuriyeti, Arap baharı sonrası Libya’da meydana gelen siyasi istikrarsızlık dolayısıyla sıkıntılar yaşıyor. Bu nedenle jeostratejik açıdan Libya’nın güven ve istikrar içinde bulunması, tüm komşularını olduğu gibi Nijer’i de olumlu etkileyecek ve mutlu edecek. Zira Nijerya’nın kuzeydoğusunda faaliyette bulunan Boko Haram terör örgütü ve Mali’de yaşanan çatışmaların olumsuz etkileri Nijer’i tedirgin ediyor, güvenlik açısında ciddi sorunlara yol açıyor. Türkiye’nin bu konuda sahaya girmesiyle hem Nijer terörle mücadelede konusunda Türkiye’den destek alacak, hem de Türkiye’nin Libya’daki hükümetin ve halkın yanında olma hedefi güç kazanmış olacak.

Türkiye ile Nijer arasında 2012 sonrası hızlanan ilişkiler çok boyutlu olarak devam etmektedir.
Türkiye ile Nijer arasında 2012 sonrası hızlanan ilişkiler çok boyutlu olarak devam etmektedir.

AB’nin, özellikle Fransa’nın Afrika’yı yangına verme stratejisi bir gün kendisini de yakıp kül edecek. Kaddafi iktidarının son bulmasıyla Libya’da oluşan kargaşa, kaçak silah ticareti ve illegal göç koridorunun açılmasına neden oldu. Dün bunu hesap edemeyenler, bugün bunu önleme bahanesiyle bölgede askeri faaliyetler yürütmeye çalışıyorlar. Türkiye’nin sahaya inmesiyle Afrika’da eskisi gibi rahatça cirit atamayacaklarının farkındalar. Hem Afrika’daki menfaatleri, hem de Akdeniz’deki çıkarları, yani başına oturdukları sömürü çarkı Türkiye’nin hamleleri yüzünden tehdit altında.

Nijer Cumhuriyeti, Türkiye ile yakınlaşmasının jeostratejik faydalarını gayet iyi biliyor. Tüm coğrafyada olumlu sonuçlara yol açacağını da... Türkiye’nin terörle mücadelede uzun yıllar boyunca elde ettiği tecrübeler, Nijer’in terörle mücadelesine ve güvenliğine büyük katkılar sağlayacak.

Amerika ile Fransa rahatsız

Nijer, uranyum ve petrol zengini bir ülke. Bütün bu zenginlikler maalesef Fransız şirketleri tarafından işletiliyor. Nijer’in Türkiye gibi bir güç ile yakınlaşması Fransa’yı işte bu yüzden tedirgin ediyor. ABD’nin de sözde terörle mücadele adına Avrupa’nın bölgedeki politikasını desteklediğini ayrıca not edelim. ABD’nin şu an Nijer’de 800 askeri bulunuyor. Askeri istihbarat başta olmak üzere IHA kullanımında çok yoğun faaliyetler yürüttüğü herkesin mâlumu. Nijer hükümeti, silahlı ABD İHA’larının ülke semalarında uçmasına önce izin vermemişse de daha sonra yaşanan gelişmelerle maalesef bu durum değişmiştir. Dolayısıyla Türkiye’nin askerî açıdan bölgede varlık göstermesi ABD’yi de kesinlikle rahatsız edecektir.