Yalılar 24 : Sâdullah Paşa Yalısı

Yalılar 24 : Sâdullah Paşa Yalısı


Sâdullah Paşa Yalısı, Boğaziçi'nde günümüze ulaşan en eski ve iyi korunmuş ahşap yalılardan biri olup Çengelköy'de bulunuyor. İlk olarak I. Abdülhamid döneminde Dârüssaâde Ağası Mehmed Ağa'ya tahsis edilen yapı, 18. yüzyılın sonları ile 19. yüzyılın başlarına tarihlendirilir. 1861 yılında Sâdullah Paşa tarafından satın alınıyor ve onun adıyla anılmaya başlanıyor.


Yalı, iki katlı ve merkezî sofalı bir plan düzenine sahip. Sofalar, denize paralel olarak konumlanmış olup her iki kata da simetrik bir düzen hâkim. Üst kattaki oval sofa, müzik icra edilen bir mutriphâneye bağlanmasıyla dikkat çekiyor ve divanhâne olarak kullanılıyor. Sofalar ve eyvanlar, Boğaz ve bahçe manzarasına açılıyor. Üst kattaki oval sofa, basık bir kubbe ile örtülmüş olup kubbenin merkezinde oymalı ve boyalı ışınsal desenler yer alıyor.


Yalı, ahşap işçiliği, kalem işleri ve duvar resimleriyle zengin bir dekorasyona sahip. Odalarda yer alan resimler, Boğaz ve Haliç kıyılarındaki köşk, kasır ve sahi lsarayları betimliyor. Özellikle üst kattaki resimler, Salacak'taki Şerefâbâd Kasrı ve Sarayburnu'ndaki Topkapı Sahilsarayı gibi artık var olmayan yapıları belgeleyici nitelikte. Tavan süslemeleri ve duvar resimlerinin çoğu, II. Mahmud döneminde yapılan dekorasyonla ilişkilendiriliyor.


Yapı, 1949-1951 yılları arasında Turgut Cansever ve Cahide Tamer'in yürüttüğü restorasyonla büyük bir onarım görüyor. Bu süreçte, 19. yüzyılda A. Vallaury döneminde kaplanan kalem işleri yeniden ortaya çıkarılıyor. 1977'de Sedad Hakkı Eldem gözetiminde, 1995-1997 yılları arasında ise Feyza Cansever'in liderliğinde onarımlar yapılıyor. Günümüzde Tek-Esin Vakfı tarafından korunuyor ve zengin tarihi mirasıyla Boğaziçi'nin eşsiz bir örneği olarak önemini koruyor.