Alışkanlıklar nasıl meydana gelir? Alışkanlık türleri nelerdir?
Bizi belirli bir rutinin içine hapseden alışkanlıklarımızın nasıl oluştuğunu hiç düşündünüz mü? Çoğu zaman doğal öğrenme yoluyla edindiğimiz rutinlerin farkında bile olamıyoruz. Gelin bu haberimizde günlük yaşantımızın bir parçası haline gelen davranışlarımızın aslında nasıl oluştuğunu ve bizleri nasıl etkilediğine bir göz atalım.
His hayatımızda önemli rol oynayan olaylardan biri de alışkanlıklarımızdır. Alışkınlıkların ''Öğrenme'' denilen başka bir ruhi olayla büyük bir ilgisi vardır. Öğrenme olmadan alışkanlık olmaz. Fakat öğrenmeyle alışkanlık arasında yine de fark vardır.
İnsanların hiç öğrenmeden yaptıkları birçok hareket vardır, mesela esnemek, hapşırmak veya parmak şıklatmak gibi. Bunları öğrenmeye gerek yoktur. Ancak bazı hareketler vardır ki öğrenmek için efor sarf etmemiz ve neticesinde alışkanlık haline getirmemiz gereklidir. İşte öğrenmekle kazandığımız bazı hareketler vardır ki bir zaman sonra tekrar edile edile alışkanlık haline gelir.
Davranışları alışkanlık haline getiren 3 yol
1.Farkında olmadan
Alışkanlıkla yapılan bir hareket üzerinde düşünmeye ihtiyaç yoktur. İnsanlar bu tip hareketleri kolaylıkla hatta hiç zihin süzgecinden geçirmeden yaparlar. Mesela yürürken elektrik direklerini, yahut attığı adamları saymak, konuşurken herhangi bir kelimeyi tekrar edip durmak gibi...
Sigara içmek, kumar oynamak da birer alışkanlıktır. Alışkanlıklar yalnız bu tip basit hareketlerden ibaret değildirler. Zihni alışkanlıklar da vardır. Mesela bir insan daima her şeyin en kötü tarafını düşünmeye çalışmışsa, yahut her şeyden şüphe etmeye alışmışsa, herhangi bir olay karşısında yine şüphe etmekten kendini alı koyamaz.
2. İhtiyaç yok
Bir diğer alışkanlık türü de hissi olanlardır. Mesela bir insan resim yaparken şarkı söylemekten hoşlanır, bir başkası düşünürken önündeki kağıdı karalar. Bu hoşlanma veya hoşlanmama alışkanlıkların içine giren hissi olaylardır. Alışkanlıkların hepsinde göze çarpan bir özellik vardır. O da düşünmeye ihtiyaç göstermemeleridir.
Başlıca üç tip alışkanlık vardır,
- a - Organik alışkanlıklar
- Bu tür alışkanlıklar sigara içmek gibi, kumar oynamak gibi irade göstererek kazanılmış olanlardır. İnsanın içine doğuştan mevcut olan temayyüler sayesinde meydana gelir.
- b - Fiziki alışkanlıklar
- Ata binmek, bisiklet sürmek gibi gibi fiziki alışkanlıklar, sonradan öğrendiğimiz alışkanlıklar olarak bilinir.
- c - Kompleks haline gelmiş alışkanlıklar
- Üçüncü tip alışkanlıklarsa, modern bir terimle ''kompleks'' ismi verilen ruhi alışkanlıklardır. Mesela dağınıklık, her işi yarıda bırakma gibi. Bunların sebeplerini ortaya koymak da psikolojik çıkarımlar ile mümkündür.