Binlerce yıllık kültürler: Dünyanın birçok farklı ülkesinden 10 çay ritüeli
Dünyanın en fazla çay tüketen ülkelerinden biriyiz. Bizde genellikle daha çok siyah çay tüketiliyor olsa da aslına bakılırsa son yıllarda bitki çayları ve hatta soğuk çaylar da severek içiliyor. Sabah kahvaltılarının, öğle aralarının ve akşamları yemek sonralarının olmazsa olmazları arasında yer alan çaylar, aslında yalnızca Türkiye’de değil diğer birçok ülkede de çok sık tercih ediliyor. Dünyanın farklı noktalarında ön plana çıkan 10 çay ritüelini paylaşıyoruz.
Dünya Çay Komitesi’nin bundan 2 yıl önce hazırladığı Dünya Çay Raporu sonuçları, Türkiye’nin kişi başına en fazla çay tüketen ülke olduğunu göstermişti. Ülkemizde yılda kişi başı tüketilen çay miktarı 3.5 kilogram şeklinde geçiyor. Araştırmaya göre siyah çay daha çok batı ülkelerinde tüketilirken, yeşil yay ise Çin ve Japonya gibi Asya ülkelerinde daha fazla içiliyor. Ek olarak özellikle İslam ülkelerinde kültür açısından da çay tüketiminin fazla olduğu görülebiliyor. Biz de bu kapsamda dünyanın birçok farklı noktasından çay ritüellerini bir araya getirmeye karar verdik. Listemizde tamı tamına 10 farklı çay geleneği ve ayrıntıları yer alıyor. Ama her zaman olduğu gibi rehberimize öncelikle bir listeleme yaparak başlıyoruz. Akabinde diğer tüm detayları aktarıyoruz.
- • Hindistan - Chai çayı
- • Japonya - Matcha çayı
- • Fas - Nane çayı
- • Yeni Zelanda - Çay molası
- • ABD - Soğuk çay
- • Tayland - Anason çayı
- • İngiltere - Klasik ikindi çayı
- • Rusya - Konuklar için zavarka
- • Çin - Çay hanedanı
- • Arjantin - Yerba mate
Hindistan - Chai çayı
Hindistan, dünyadaki diğer ülkelerden çok fazla çay üretiyor ve tüketiyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri elbette nüfus yoğunluğu. Chai, Hindistan’ın ulusal içeceği olarak görülüyor ve kelimenin tam anlamıyla her sokağın köşesinde servis ediliyor. Özellikle gece - gündüz fark etmeksizin her zaman Chai çayı satan kişilerle karşılaşabilirsiniz. Kalabalık tren istasyonlarında dahi rahatlıkla bulabilirsiniz. Bir Hint evine davet edilirseniz de mutlaka Chai çayının ikram edileceğini bilmeniz gerekiyor. Bu arada eğer Hindistan’ı ziyaret etme gibi bir durumunuz vara, Munnar’daki Çay Müzesi’ne de mutlaka gitmenizi öneririz. Burada geleneksel çay üretiminin nasıl yapıldığıyla alakalı kapsamlı bilgilere erişebilirsiniz.
Japonya - Matcha çayı
Japonya’da çay, yemek kültürünün önemli bir parçası. Burada çayın çeşitliliği oldukça fazla olsa da türünü belirtmeden ‘çay’ dediğinizde yeşil çayı kastedeceğinizi bilmeniz gerekiyor. Bunlardan biri de aslında Matcha çayı. Camellia sinensis bitkisinden üretilen çay, yüksek oranda antioksidan barındırıyor. Bazı çalışmalar, matcha çayının karaciğer hasarını önleyebileceğini gösteriyor. Tüm bunların yanı sıra yapılan çalışmalarda zengin besin profili nedeniyle de ön plana çıkan Matcha çayı, yeşil çaya oranla çok daha yüksek oranda kafein içeriyor.
Fas - Nane çayı
Fas’ta 24 saat geçirio sıcak çay içmemek neredeyse imkansız. Touareg çayı veya Fas nane çayı tam anlamıyla Fas kültürünün kalbi denilebilir. Misafirperverlikle güçlü bir bağlantının olduğu nane çayı, aslında hepsinin farklı anlamlara geldiği 3 kez servis ediliyor. Bu üç bardak yaşam, aşk ve ölümü temsil ediyor.
Yeni Zelanda - Çay molası
Tarihçilere göre Yeni Zelanda, 19.yüzyılda İngiliz misyonerlerin gelişiyle birlikte önemli miktarda çay ithal etti. Bugün insanlar Japon yeşil çayı gibi diğer çay türleri de tüketiyor. Earl grey gibi karışımlar ve Çin çayları, Amerika’da olduğu gibi Yeni Zelanda’da da sağlık nedeniyle çok fazla tercih ediliyor.
ABD - Soğuk çay
ABD’de yapılan araştırmalar alkolsüz içecekler arasında en fazla tercih edilen içeceğin çaylar olduğunu gösteriyor. Yeşil çay, kırmızı çay ve hatta oolong çayı, geleneksel Çin çayı bülmek mümkündür. Bu anlamda, hepsi Kuzey Amerika halkının sağlıklı beslenmesine dahil oldukları için çay türü önemli değil. Bugün kahvenin sabah ritüeli için hala fazlasıyla tercih edildiğini söyleyebiliriz. Ama soğuk çay ise genellikle öğle yemeğiyle ve akşam yemekten sonra tüketiliyor.
Tayland - Anason çayı
Tayland çayını kim denemedi? Bu aynı zamanda dünyanın en popüler çaylarından biri. Genellikle anason, kırmızı ve sarı gıda boyası ve bazen de diğer baharatlar içeren demlenmiş kırmızı çaydan yapılıyor. Taylans çayı özellikle Güneydoğu Asya’da ve Vietnam ya da Tayland yemekleri sunan birçok Amerikan ve Avrupa restoranında tüketiliyor.
İngiltere - Klasik ikindi çayı
Hepimiz biliyoruz ki İngilizler yatmadan önce bile mutlaka bir fincan çay içiyor. Evet, İngilizler bu içecek olmadan asla yapamıyorlar. Ülkede kahve de çok yoğun tüketiliyor olmasına rağmen çayın tüketimine ulaşamıyor. Londra’yı ziyaret etme şansınız varsa, Batı Londra’nın kalbinde klasik çay severler için bir cennet olan Orangerie’ye göz gezdirebilirsiniz.
Rusya - Konuklar için zavarka
Rusyaların en çok sevdiği içeceklerden biri çay. Bugün çoğu rus, konukları için zavarka adı verilen çayı ikram ediyor. Bu aslında özellikle Rus çay töreni için hazırlanan konsantre çay demlemesine verilen bir isim. Semaver üzerine oturtulan küçük bir çaydanlıktan yapılan bu çay konsantresi tiryakiler için çok başka bir anlam ifade ediyor.
Çin - Çay hanedanı
Çinli insanlar için çay eşittir hayat. Yani aslında Çin de çok fazla çay tüketiyor. Çay tüketiminin çok fazla olmasının nedenlerinden biri de elbette nüfus yoğunluğunun çok fazla olması. Çay yapma sanatına ‘Cha dao’ deniyor. Çin’deki tek ulusal müze, çay kültürünün tarihi gelişiminin ayrıntılı bir tanımının bulunduğu yer. Bu da Hangzhou’da.
Arjantin - Yerba mate
Arjantin’de çay aslında içecekten çok daha fazlası. Aslında daha doğrusu bir yaşam biçimi olarak görülüyor. Bu ülkeye seyahat edenler mutlaka terba mate ya da diğer ismiyle mate çayı olarak bilinen çayı denemeliler. Paraguay, Arjantin ve Brezilya’da çok fazla tüketildiğini ve A, B1, C gibi vitaminleri barındırdığını belirtmek gerekiyor.
