Bir akıncı beyinin mirası

Günümüzde “Yanniçe” olarak isimlendirilen Yunanistan şehri, ilk bakışta olmasa bile, dikkatli bakan gözler için hala fark edilebilecek bir dokuyu içinde barındırıyor. Yüzyıllarca Osmanlı Devleti’nin bir akıncı ailesi olan Evrenosoğulları tarafından yönetilen, Osmanlı hâkimiyeti esnasında Vardar-ı Yenice olarak adlandırılan bu şehir; Birinci ve İkinci dünya savaşları esnasında yaşadığı tahribat dolayısıyla biraz silikleşmiş olsa da, yine de görülebilen bir Osmanlı mirasını bünyesinde taşıyor.

Osmanlı’nın Rumeli’deki uçbeyleri olan akıncılar, bölgede fetih hareketlerini sürdürmekten, Rumeli’de kendilerine tahsis edilmiş olan toprakları yönetmeye kadar birçok vazife ile görevlendirmişlerdi.

• Bu akıncı beylerinden birisi de, tarihçiler tarafından Osmanlı’da Osmanoğulları ailesinden sonra en büyük aile sayılan Evrenosoğulları ailesinin kurucusu Gazi Evrenos Bey’di.

Cesareti ve cengâverliği resmi kayıtlara dahi geçmiş olan Gazi Evrenos Bey, Tımar sisteminin getirileriyle birlikte Rumeli’deki topraklarını genişleterek, bölgedeki şehirleri ihya etmesiyle beraber yıllarca sürecek bir hâkimiyetin tohumunu atmış oldu.

Evrenos Bey’in başarıları sadece kendisi ve ailesine bir getiri olarak dönmedi, bu başarıların Rumeli’nin Osmanlı topraklarına katılmasında da oldukça büyük bir etkisi oldu.

• 1356’da akıncı beyi olarak görevlendirilen Evrenos Gazi, görevi boyunca Orhan Gazi, Murad Hüdavendigâr, Yıldırım Bayezid, Çelebi Mehmed olmak üzere dört ayrı padişaha hizmet etti.

Kasım 1417’de, Edirne fetihlerine katılan, Makedonya’nın büyük bir kısmını fetheden, I. Kosova Savaşı'nda büyük zaferler kazanan bir kumandan olarak, 100 aşkın yaşına rağmen hâlen Vardar-ı Yenice’de hakimiyet sürerken vefat etti.

Evrenos Bey’in Balkanlar’da kurduğu düzen ve imar ettiği şehirler kendisinden sonra oğullarına geçti. Fatih Sultan Mehmet’in tahta geçmesiyle akıncılık önem kaybetmesine rağmen, aile bireyleri devlet işlerinde görevlendirilmeleri sebebiyle bölgede her daim etkili oldular. Sadece devlet görevleri değil aile bireyleri tarafından kurulan “Evrenos Vakfı” gibi vakıflar da haleflerinin Evrenos Gazi’nin miras bıraktığı hâkimiyeti sürdürmesine yardımcı oldu.

Gazi Evrenos Bey’in tohumunu attığı bu miras bugün Yunanistan sınırları içerisinde kalan “Yanniçe” şehrinde kendi gösteriyor.

Dünyanın geçirdiği iki cihan harbi; bölgenin yönetiminin, Müslümanların bıraktıkları eserlere çok da ilgi duymayan Yunanlara geçmesiyle bugün Evrenesoğullarının bıraktığı miraslar unutulmaya yüz tutmuş durumda.

Fakat Yunanistan yönetiminin, Türkiye ile ilişki kurarak son yıllarda gerçekleştirdiği restorasyonlar, Gazi Evrenos Bey’in camileri, dükkânları, hanları ve kervansarayları içeren terekesinin tekrar gün yüzüne çıkmasını sağlayabilir.