Kanûnî Sultan Süleyman'ın Kudüs'teki güzelleri

Osmanlılar, 1516’nın son günlerinde Kudüs’ü fethettiklerinde, şehri büyük oranda mamur buldular. Ta Eyyûbîler döneminde -düşmanların gözünde cazibesini yitirsin diye- eski şehri çevreleyen surların kasten yıkılmış olması dışında, Kudüs imar edilmiş durumdaydı. Özellikle Mescid-i Aksâ alanının içinde, abidevî eser inşa etmeye müsait boş alan yoktu. Dünyaca ünlü Memlûk taş ustalarının muhteşem eserleri, hem Filistin’in hem de Kudüs’ün her tarafını boydan boya kaplamıştı. Osmanlılar bu nedenle, Kudüs’e küçük dokunuşlar yapmakla yetindiler. Ama geride bıraktıkları mütevazı eserler bile, İslâm sanatının en seçkin örneklerindendi.

Babası Yavuz Sultan Selim’in kısa saltanatının ardından, 1520’de tahta çıkan Kanûnî Sultan Süleyman, ilk önce Kudüs surlarını baştanbaşa onarttı ve yeniden ayağa kaldırttı. Ardından, şehrin su ihtiyacını gidermek için Beytullahim’de bulunan su havuzlarının ve kanallarının onarımını yaptırdı. Daha sonra, 1536’da -hepsi bir de bir yıldan az bir süre içinde olmak üzere- Kudüs’te 6 sebil inşa ettirdi.

• Bu sebillerden biri surların hemen dışında, biri Mescid-i Aksâ’nın içinde, dördü de Kudüs eski şehrin sokaklarında bulunmaktadır.

El Vâd Sebili ile Bâbu’s-Silsile Sebili’ne yakın zamanda göstermelik musluklar takılmıştır. Beş sebilin kitabesi aslını korumakla birlikte, Bâbu’l-esbât sebilinin kitabesi kayıptır, mevcut kitabe daha sonraki dönemlerde eklenmiştir.

İşte, Kanûnî Sultan Süleyman tarafından İslâm tarihine ve Müslümanlara emanet olarak bırakılan o sebiller:

1. Bâbu’l-Halîl Sebili

2. El Vâd Sebili

3. Bâbu’s-Silsile Sebili

4. Bâbu’l-Îtim Sebili

5. Bâbu’n-Nâzır Sebili

6. Bâbu’l-Esbât Sebili

[Fotoğraflar: İbrahim Furkan Özdemir]