Afganların olmadığı Afgan diyarı
Türkiye’den deport edilen 200 Afgan’la Kabil’e indiğimde kafama bir soru takılmıştı.Yolculuk boyunca, “Afgan mısın?” sorusuna Peştun, Özbek, Tacik gibi yanıtlar almıştım. Peki, Afganlar neredeydi? Afganistan, Afgan ülkesi demek.
Fakat ülkede Afgan diye bir halk yok. Peştunların çoğunlukta olduğu topraklarda, Özbekler, Tacikler, Türkmenler, Hazaralar gibi birçok millet yaşıyor. İsmin nereden geldiği ise muallak. Afgan’dan kastın Peştunlar olduğu söylense de onlar kendilerini Peştun diye tanımlıyorlar.
Dumanlı dua
Bir akşam vakti Kabil trafiğinde ilerliyorduk. Kafamı makineye eğmiş, çektiğim fotoğraflara bakıyordum. Aracın camını açmaya çalışan eli fark edince irkildim. Bir çocuk araladığı camdan içeri tuhaf kokan bir duman üflemişti.
Yurt dışında yaşanan tehlikelere karşı fazlaca uyarıldığımızdan olsa gerek hep teyakkuz hâlinde olurum. Daha önce Afrika’da benzeri hırsızlık olaylarını duymuş, camı açık araçlara sıkılan gazlarla bayıltılan beyazların nasıl soyulduğunu öğrenmiştim
Birkaç saniye içinde tüm senaryolar kafamdan geçmişti. Elimdeki telefonu yere bırakıp fotoğraf makineme sıkıca sarıldım. Rehberimiz paniklediğimi fark edince gülerek anlatmaya başladı: “Kabil’de çocuklar konserve kutularını közle doldurup trafiğe çıkıyorlar. Kor ateşe döktükleri otların dumanını camlardan içeri üflüyor ve para karşılığında dua ediyorlar.
20 bin dolar başlık parası
Afganistan’da genç erkeklerin birçoğu yirmili yaşların başında ülke dışına çıkıyor. İşsizliğin yüzde 40’larda olduğu ülkede başlık parası en büyük sorunlardan biri.
5 ila 20 bin dolar arasında değişen başlık parasını toplayabilmek için yurt dışına çıkan gençler, hiç harcama yapmadan yıllarca çalışıyorlar. Afganistan’da geçirdiğim süre boyunca onlarca gençle tanıştım. Birçoğu haftalarca yol yürüyüp Türkiye’ye gelmiş ve başlık parası için çalışmıştı.
Dünyanın en büyük uyuşturucu üreticisi
Dünyadaki uyuşturucunun yüzde 90’ı Afganistan’da üretiliyor. Uçsuz bucaksız afyon tarlalarının olduğu ülkede uyuşturucu ekonomisi milyar dolarları buluyor. Önceleri yurt dışına satılan uyuşturucu artık ülke içinde de kullanılmaya başlandı. Erkeklerin daha iyi çalışabilmek için tükettiği uyuşturucuyu kadınlar ağrılarını dindirmekte kullanıyorlar.
Rahat uyuyabilmeleri için çocuklara da verilen uyuşturucu, bağımlılığın kundakta başlamasına neden oluyor. 30 milyonluk ülkedeki bağımlı nüfusunun 1,5 milyonu bulduğu tahmin ediliyor.