Sıra dışı bir enstalasyon: ‘Günün Denizinde Yolculuk Eden Gölgeler’

Günün Denizinde Yolculuk Eden Gölgeler.
Günün Denizinde Yolculuk Eden Gölgeler.

Katar’ın kuzeyindeki bir çölde yer alan büyük ölçekli enstalasyon, ziyaretçileriyle buluştu. Olafur Eliasson tarafından tasarlanan eser, Katar’ın kültürel ve doğal ögelerine modern bir soluk getirerek ziyaretçilerin sıra dışı bir tecrübe yaşamalarını hedefliyor.

 Ön görünüm.
Ön görünüm.

Uluslararası tanınırlığa sahip İzlandalı-Danimarkalı sanatçı Olafur Eliasson, geçtiğimiz günlerde Katar, Doha’da yer alan son enstalasyonunun açılışını yaptı. “Shadows Travelling on the Sea of the Day” yani “Günün Denizinde Yolculuk Eden Gölgeler” isimli eser, Doha’nın kuzeyinde Zubarah Kalesi ve Ain Muhammed köyünü geçerek ulaşılan engebeli çölün ortasında yer alıyor. Eserin uzaktan da görülmesi mümkün, ancak en iyi deneyimin yürüyerek yanına yaklaşıldığında yaşandığı söyleniyor.

Kurulum; yirmi aynalı dairesel levha, üç tekli halka ve beşli simetrik bir desenin eksenlerine göre konumlandırılmış iki çift halkadan oluşuyor. Merkezde konumlanmış on dairesel levha bir beş köşeli yıldız oluşturuyor. Bu geometrik formlar, geleneksel İslam sanatından ilham alıyor.

Eser, birbirini tamamlayan tam ve yarım dairelerden oluşuyor.
Eser, birbirini tamamlayan tam ve yarım dairelerden oluşuyor.

Enstalasyonda yer alan yere paralel levhaların alt kısmına döşenen aynalar, alandaki kumlu zemini ve çöl öğelerini yansıtarak bütünsel bir görünüm kazandırıyor. Sanatçı aynı zamanda ziyaretçilerin yukarı baktığı sırada aslında aşağıya, dünyaya ve kendilerine baktıklarını fark etmelerini ve zeminle olan ilişkiye dair izlenimler kazanmalarını sağlamak istiyor. Çöl boyunca karşılaşılan çöl bitkileri, hayvanların ayak izleri ve kaya oluşumlarının da fark edilmesini önemsiyor.

Aynalar aynı zamanda aynalı levhaları taşıyan yarım daireleri de yansıtarak tamamlanmış daireler olarak görünüyor. “Günün Denizinde Yolculuk Eden Gölgeler”; çölü, ziyaretçileri, ve Katar’ın doğal ve kültürel zenginliklerini yansıtabilecek soyut bir yaklaşımı ele alıyor.

Levhaların alt kısımları ayna ile döşeliyken üst kısımlarında mat bir görünüm tercih ediliyor.
Levhaların alt kısımları ayna ile döşeliyken üst kısımlarında mat bir görünüm tercih ediliyor.

Eser ziyaretçilere çevrenin güzelliğini, doğal karmaşasını vurgulayarak iklimsel değişiklikler ve çevresel problemler hakkında duyarlılığın artmasına katkı sağlamayı amaçlıyor. Öte yandan enstalasyonun oluşturmuş olduğu gölgeler, çölün ortasındaki ziyaretçilerine serinlik de sağlıyor.

Olafur Eliasson, bir Avrupalı olarak Katar gibi uzak ve yabancı bir coğrafyada yaptığı bu eserin kültürlerarası bir köprü olduğunu düşünüyor ve bu tarz sanatsal ve kültürel işbirliklerinin günümüz ve gelecekte uzun vadede toplumlar arasında tanışıklığı ve kültürel alışverişi artıracağını belirtiyor.

Uzaktan görünüm.
Uzaktan görünüm.

Sanatçı, enstalasyon hakkında şu ifadeleri kullanıyor: “İklim değişikliği gibi bir tehlikeye atıf yapmak söz konusu olduğunda sanat; aktivizmin aksine genellikle yavaş ve dolambaçlıdır. Çok katmanlı merak, sorgulama ve eleştirel bakış alanlarıyla doludur. Sanatın, dünya çapında birçok insanın alternatif bakış açıları oluşturmasına ve dünyada daha sürdürülebilir bir şekilde nasıl bir arada var olabileceğimize dair vizyonlar geliştirilmesine yardımcı olduğunu düşünüyorum. ‘Günün denizinde gezinen gölgeler’, umarım ziyaretçilere gezegenle daha derin bir bağlantı kurabilecekleri bir alan sağlar ve yerel ölçekte iklim eylemini gündeme getirebilir.”

Olafur Eliasson.
Olafur Eliasson.

Katar Müzeler Başkanı’nın başlatmış olduğu proje kapsamında; Simone Fattal ve Ernesto Neto gibi sanatçıların da enstalasyonları yer alıyor.

 Simone Fattal, Gates to the Sea. Fotoğraf: Iwan Baan.
Simone Fattal, Gates to the Sea. Fotoğraf: Iwan Baan.
 Ernesto Neto, Slug Turtle.
Ernesto Neto, Slug Turtle.

Katar Müzeler Başkanı, eserler hakkında şu konuşmayı yapıyor: “Bugün Katar Müzeleri için özellikle gurur verici bir an, çünkü sadece dünyanın en çok hayranlık duyulan üç çağdaş sanatçısının olağanüstü, kalıcı sanat eserlerini tanıtmıyoruz, aynı zamanda Katar'ın tarihi miras alanlarını da kutluyoruz. Bölge sakinleri ve turistler, bu yeni sanat enstalasyonlarını deneyimlemek için Katar'ın bu bölgesini ziyaret ettikçe, Katar'ın doğal peyzajı ve tarihi hakkında bilgi edinecek ve Katar kültürünün çeşitliliğini daha iyi anlayarak buradan ayrılacaklardır."