Depremi saniyeler öncesinden bildirdi: Yerli uyarı sistemi EDİS ilk sınavı başarıyla geçti
Yıldız Teknik Üniversitesi Teknopark'ında geliştirilen yerli erken uyarı sistemi EDİS, İstanbul'da meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki depremde ilk kez etkin şekilde devreye girdi. Merkez üssünde depremden 8 saniye, İzmir ve Manisa gibi uzak bölgelerde ise 69 saniye önce uyarı verdi. Sistemin CEO'su Ali Emre Erişen, EDİS'in detaylarını ve hedeflerini anlattı.
1-9
İstanbul’da 23 Nisan 2025’te saat 12.49’da meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki depremin ardından artçılar sürerken, dikkatler yerli deprem erken uyarı sistemlerine çevrildi. Bu alanda önemli bir gelişme ise Yıldız Teknik Üniversitesi Teknopark’ında geliştirilen yerli sistem EDİS’ten geldi.
2-9
İlk gerçek sınavını verdi
EDİS, 66 kara ve deniz istasyonundan topladığı verileri yalnızca 7 salisede işleyerek, sarsıntıyı merkez üssünde bulunan kullanıcılarına 8 saniye öncesinden bildirdi. Uzak mesafedeki illerde ise uyarı süresi 69 saniyeye kadar çıktı. Sistem, sarsıntıyı Akhisar’da bulunan bir kullanıcıya 69 saniye önceden iletti.
EDİS CEO’su Ali Emre Erişen, sistemin 6.2’lik depremde ilk büyük testini başarıyla geçtiğini belirterek, “Her saniye çok değerli. Bu sistem saniyeler, hatta bazı yerlerde dakikalar kazandırarak hayati fark yaratabilir” dedi.
3-9
Yapay zeka destekli erken uyarı
Erişen, EDİS’in klasik uyarı sistemlerinden farkını şu sözlerle açıkladı:
"Yapay zeka, önceki depremlerin verilerini kendi bünyesine alıyor. Böylece yeni oluşan depremin verilerini kıyaslama şansı oluyor. EDİS'in depremi algılama süresi maksimum 7 ila 11 salise arasında. Teknolojimizin dünyadaki örneklerden ayrılmasının en büyük nedeni bu. Araba hava yastığı gibi düşünün. Kaza olmadan bu sistem çalışmaz. Erken uyarı da böyledir. Ne kadar çok istasyonunuz fay hattı üzerinde olursa o kadar çabuk algılayıp iletebiliyoruz."
4-9
Artçılar da uyarıldı
Silivri açıklarındaki depremin ardından artçı sarsıntılarda da EDİS uyarı verdi. Marmaraereğlisi, Mudanya, Adalar ve Bandırma gibi noktalardaki istasyonlardan sinyal alındığını belirten Erişen, “En yakın noktadaki kullanıcıya 8 saniye öncesinden bildirim yapıldı. Uzak mesafelerde ise bu süre 69 saniyeye kadar çıktı” dedi.
5-9
Malatya depremini de önceden uyardı
EDİS daha önce 16 Ekim 2024’te meydana gelen Malatya’daki 6.0 büyüklüğündeki depremi de 40 saniye öncesinden haber vermişti. Bu başarısıyla sistem, gelişen depremlere karşı ciddi bir alternatif oluşturdu.
6-9
Fay hattına yerleştirilen ivme ölçerler
Sistemin temelini oluşturan sensörler, fay hatlarının doğrudan kalbine yerleştiriliyor. Erişen, her istasyonda 5 ayrı ivme ölçer bulunduğunu ve her biri için yaklaşık 10 dönümlük alan kullanıldığını açıkladı.
7-9
66 istasyonla Marmara ağı oluşturuldu
EDİS, Marmara Bölgesi genelinde 66 aktif istasyonla hizmet veriyor. Bunlardan 21’i Marmara Denizi’nin tabanına sabitlenmiş durumda. Sistem, Tekirdağ’dan İzmit’e kadar geniş bir ağ kurarak, özellikle İstanbul açıklarındaki kritik fay hatlarını takip ediyor.
8-9
Android telefonların önünde algılama
EDİS'in Android tabanlı telefonlardaki sismometrelerden farklı çalıştığını belirten Erişen, "Telefonlardaki uyarı sistemi sarsıntı hissedildikten sonra devreye girerken, EDİS fay hattındaki hareketi doğrudan algılayarak çok daha erken uyarı verebiliyor" dedi.
Sistem, Türkiye geneline yayılmak üzere önümüzdeki 5 yıl içinde tüm kurulumlarını tamamlamayı hedefliyor.
9-9
