Göbeklitepe açılıyor; Peki nedir Göbeklitepe'nin önemi?

Göbeklitepe Cumhurbaşkanı'nın katılımıyla açılıyor

UNESCO Dünya Miras Listesi’ndeki Göbeklitepe Ören Yeri’nin resmi açılışı, 8 Mart Cuma günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılacak.

Şanlıurfa’nın Karaharabe köyü yakınlarında bulunan Göbeklitepe 1994 yılında Prof. Dr. Klaus Schmidt önderliğinde başlamıştır. 2014 yılında Klaus Schmidt’in üzücü ölümünün ardından kazı Şanlıurfa Müze Müdürlüğü kontrolünde devam etmiştir. 2018 yılında ise UNESCO DünyaMirası Kalıcı Listesi’ne girerek hak ettiği değeri alan Göbeklitepegünümüzde dünyadaki en önemli arkeolojik yerlerden birisidir.

Göbeklitepe'nin arkeolojik tarihi ve inşa süreci

Dairevi yapılar içerisinde bulunan T biçimli sütunlardan oluşan Göbeklitepe, yapılan tarihlendirmeler sonucu MÖ 10.000 civarına yani 12 bin yıl öncesine tarihlenmektedir. Detaylı analizler sonucu 1.400 yıl boyunca kullanıldığı anlaşılan bu merkez, bizlerin Neolitik dönem ile ilgili düşüncelerini değiştirdi. Yeni Taş Çağı manasına gelen Neolitik dönem genel olarak: Buz çağı dediğimiz Holosen dönemi ardından havanın ısınmasıyla birlikte mağaralardan çıkan insanların tarım ve hayvancılık ile yerleşik yaşama geçmesiyle başlayan bir devir olarak bilinirdi. Fakat Göbeklitepe bu gelişim sıralamasını sorgulamamıza ve değiştirmemize neden oldu. Çünkü Göbeklitepe’yi inşa edenler yerleşik yaşama geçmemiş avcı toplayıcı gruplardı. Yani köylerden önce Göbeklitepe’yi inşa etmişlerdi.

İşin en şaşırtıcı boyutu ise farklı bölgelerdeki avcı toplayıcı grupların nasıl bir araya gelip böyle bir merkez kurduğu konusudur. Çünkü ağırlıkları kimi zaman 16 tonu geçen taşların kullanıldığı ve araştırmalara göre şu anda ziyaretçilerin gezdiği 4 dairevi yapının dışında 15 dairevi yapı ile birlikte 200 dikili taşın olduğu düşünülen böyle devasa bir merkezi kurmak için çok büyük bir iş gücü gerekmektedir. İşte yerleşik hayata bile geçmemiş insan gruplarının böyle bir yer inşa etmiş olması oldukça şaşırtıcıdır. Bu demek oluyor ki avcı toplayıcı gruplar düşündüğümüzden çok daha organizeymiş. Olaya derinlik kazandırmak için bir de şu yönden bakalım: İnsanlık olarak bu derece büyük yapıları inşa etmeye ancak Bronz Çağı’nda yani Göbeklitepe’den 7 bin yıl sonra başlayabildik.

Peki, Göbeklitepe neden inşa edilmiş olabilir?

Prof. Dr. Klaus Schmidt tapınak yorumunu yapmayı tercih etmişti. Bu haklı bir yorum olabilir çünkü

yönetici sınıfı gibi bir yapının bulunmadığı bir toplumda, böyle bir organizasyonu ancak inanç sağlamış olabilir’’ fikri oldukça mantıklı.

Diğer bir yorum ise bir toplantı ve kültürel paylaşım yeri olduğu yönündeki görüştür. Hatta ‘’T’’ biçimli sütunlar üzerindeki tasvirlerin belli grupların sembolleri olduğu yorumu da arkeologlar arasında sıcak bakılan bir teoridir. Ayrıca Göbeklitepe’nin kullanıcıları tarafından nedeni bilinmeyen şekilde üzerinin kapatılarak terk edilmesi ise ayrı bir bilmecedir. Zaten günümüze kadar bu derece güzel korunarak gelmiş olmasını buna borçluyuz.

• Şimdilik dünyanın en eski tapınağı olarak adı geçen bu merkezin gizeminin devam eden kazılardan elde edilecek bilgiler sayesinde çözüleceği düşünülmektedir.

Böylesine şaşkınlık uyandıran bu gizemli merkez, tüm dünyanın ilgisini çekmektedir. İyi bir tanıtım ile ülkemiz turizmine büyük katkılar sağlayacağı ise beklenen bir gerçektir. Hem turizmde yaşanacak gelişmeler hem de bilimsel faaliyetlerde yaşanacak hızlanmalar neticesiyle 2019 yılının Göbeklitepe yılı ilan edilmesi ülkemiz açısından oldukça sevindiricidir.