Mars’ta binden fazla toz hortumu görüntülendi: Kızıl gezegenin rüzgar haritası ortaya çıkıyor

Mars’tan gelen yeni görüntüler, gezegenin yüzeyinde 1.000’den fazla toz hortumunun oluştuğunu ortaya koydu.

Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express ve ExoMars uydularından alınan kayıtlar, hem görsel olarak etkileyici manzaralar sunuyor hem de Mars’taki hava ve rüzgar hareketlerine dair yeni bilgiler sağlıyor.

Görsel şölenin ötesinde bilimsel veriler

Dünyada bir kasırganın geçişi genellikle sirenlerle haber verilirken, Mars’taki bu küçük toz girdapları yalnızca sessiz, büyüleyici görüntüler oluşturuyor.

Toplamda 1.039 toz hortumu tespit edildi. Araştırmacılar, bunlardan 373’ünün yönünü ve hareket hızını da belirlemeyi başardı.

Elde edilen tüm veriler, gelecek çalışmalar için açık erişimli bir veri tabanına yüklendi.

NASA da benzer görüntüler paylaşmıştı

Yılın başlarında, NASA’nın Perseverance adlı keşif aracı da Jezero krateri yakınlarında oluşan bir grup toz hortumunu görüntülemişti.

En büyüğünün genişliği yaklaşık 65 metreydi yani büyük bir yolcu uçağının kanat açıklığı kadar.

NASA’nın Jet Propulsion Laboratory’den atmosfer araştırmacısı Priya Patel, bu olayı şöyle açıklamıştı:

• “Orada dursanız bile endişelenmenize gerek yok. Mars atmosferi o kadar ince ki, bunu hafif bir esinti gibi hissedersiniz ancak üzeriniz tozla kaplanacağı için epey kirlenirsiniz.”

Dünya’dakilerden farklı

Mars’taki toz hortumları, Dünya’daki süper hücre kasırgalarıyla karıştırılmamalı.

Bunlar, genellikle güneşli günlerde oluşan, daha hafif ve kısa ömürlü girdaplar.

Ancak bilim insanları için bu küçük fırtınalar oldukça değerli: çünkü Mars’taki görünmez rüzgâr akımlarını görünür hale getiriyorlar.

Mars’ın rüzgar haritası çıkarılıyor

Araştırmanın başyazarı, Bern Üniversitesi’nden Valentin Bickel, yaptığı açıklamada şunları söyledi:

• “Toz hortumları, normalde gözle görülmeyen rüzgârı görünür hale getiriyor. Bu sayede rüzgârın hızı ve yönü ölçülerek Mars yüzeyindeki hava akımlarının ilk kez haritası çıkarıldı.”

Mars’taki ince atmosfer nedeniyle, rüzgârın taşıdığı toz gezegenin ikliminde önemli bir rol oynuyor.

Toz, gündüzleri güneş ışığını kısmen engelleyerek sıcaklığı düşürürken, geceleri ısının uzaya kaçmasını önleyerek sıcaklığı koruyor.

Yapay zeka sayesinde keşfedildi

Bu veriler, toz hortumlarını tanımak üzere eğitilmiş bir yapay zekâ sistemi sayesinde elde edildi.

Sistem, binin üzerinde girdap tespit ederken, bunların en güçlülerinin saatte 160 kilometreye kadar rüzgâr hızına ulaştığını belirledi bu, şimdiye kadar ölçülen en yüksek değerlerden biri.

Ayrıca hortumların Mars’ın her bölgesinde, hatta dağlarda ve volkanların çevresinde bile oluştuğu gözlemlendi.

Çoğu hortum yalnızca birkaç dakika içinde kendi kendine dağılıyor ve en sık ilkbahar ve yaz dönemlerinde gözlemleniyor.

Gelecekteki görevler için hayati bilgi

Bu gözlemler, gelecekteki Mars görevleri açısından da büyük önem taşıyor.

Bickel şu ifadelerde bulundu:

• “Elde ettiğimiz veriler, iniş yapılacak bölgelerdeki rüzgâr akımlarını anlamaya yardımcı olacak. Böylece, güneş panelleri üzerinde ne kadar toz birikeceğini tahmin etmek mümkün olacak.”