Açken koku alma duyumuz neden güçlenir?
Hepimiz fark etmişizdir; karnımız acıktığında açık alanda dahi olsak burnumuza mis gibi yemek kokuları gelir. Baktığınızda o kadar güçlü alabileceğiniz yakınlıkta bir yemek yoktur ancak bazen bir evin mutfağından bazen ise bir restorandan gelen o koku açlığınızı daha da fazla hatırlatmış olur. Peki kokuları bu kadar güçlü algılamamızın altında açlık hissetmemiz yatıyor mu, yoksa tamamen tesadüf mü? Hadi gelin bu konuya bilimsel bir açıklık getirelim.
Açlık sırasında vücutta birkaç önemli değişim meydana gelir. Bunlardan biri hormon seviyelerindeki dalgalanmalardır. Özellikle ghrelin adı verilen açlık hormonu, mide tarafından salgılanır ve beynin iştah merkezine sinyal gönderir. Bu hormon sadece “karnım aç” mesajı vermekle kalmaz, aynı zamanda koku alma ve tat alma duyularını da hassaslaştırır. Beyin, bu şekilde sizi yiyeceğe yönlendirir; yani açlık sırasında yemek kokularını daha net algılamanız biyolojik bir avantajdır.
Koku duyusu, burundaki reseptörler aracılığıyla alınan kimyasal moleküllerin beynin olfaktör bölgesine ulaşmasıyla çalışır. Açlık durumunda bu sinyaller daha belirgin şekilde işlenir, yani aynı yiyecekten gelen koku molekülleri daha yoğun ve keskin algılanır. Basit bir ifadeyle; açken beyin, yiyeceğe ulaşmanız için tüm duyularınızı biraz daha “açık” tutar.
Ayrıca açlık, beyindeki ödül sistemiyle de doğrudan ilişkili. Yemek kokusu algılanınca dopamin gibi keyif ve ödül hormonları salgılanır. Karnınız aç olduğunda bu sinyaller daha güçlü çalışır, bu yüzden yemek kokusu daha cezbedici ve hatta bazen dayanılmaz hale gelir. Bu durum, biyolojik açıdan da mantıklıdır: Aç olduğunuzda yemek bulmanız hayatta kalmanız için kritik olduğundan, beyin bu dönemde koku alma ve tat alma duyularınızı maksimum seviyeye çıkarır.
Bu mekanizma, günlük hayatımızda farkında olmadan bizi yönlendirir. Açken restoran vitrinlerindeki yemekleri daha çekici bulmamız, mutfaktan gelen ekmek kokusuna daha hızlı tepki vermemiz bu yüzden olur. İlginç bir şekilde bu durum, sadece koku için değil, tat algısı için de geçerlidir. Açlık, yemeklerin tadını daha yoğun hissetmemizi sağlar ve böylece beynimiz, yediğimiz yiyeceği daha iyi değerlendirebilir. Yani açken yediğiniz bir yiyeceği çok lezzetli bulmanız tesadüf değildir.
Tüm anlattıklarımızı özetleyecek olursak, açken koku alma duyunuzun güçlenmesi tamamen biyolojik bir stratejidir. Vücut ve beyin, yiyeceğe ulaşmanız için duyularınızı hassaslaştırır; böylece hayatta kalma şansınız artar. Yani bir dahaki sefere açken mutfaktan gelen o nefis kokuyu daha önce hiç hissetmediğiniz kadar keskin algıladığınızı fark ederseniz, bilin ki bu tamamen vücudunuzun sizi yönlendirme yöntemidir.
Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.