Aynı yemek farklı tabakta neden daha lezzetli algılanıyor?
Bir sofraya oturduğumuzda, yemeğin lezzeti kadar onu nasıl gördüğümüze de önem veririz. Aslında yemek yalnızca damağımıza hitap etmez; gözlerimiz, zihnimiz ve duygularımız da bu deneyimin bir parçasıdır. İlginçtir ki, aynı yemek farklı tabaklarda sunulduğunda tadına dair algımız değişebilir. Şöyle oturup düşündüğünüzde aslında farkında olmadan yediğiniz tabaklar, lezzet algınızı nasıl ele geçirdiğini anlayacaksınız.
İlk lokmayı almadan önce beynimiz tabağı inceler. Örneğin sade beyaz bir tabakta servis edilen makarna ile koyu renkli, şık bir tabakta gelen aynı makarna bambaşka hisler uyandırır. Beyaz tabak sadelik ve saflık hissi verirken, koyu renkler yemeğe derinlik ve yoğunluk katar. Oxford Üniversitesi’nden Prof. Charles Spence’in yaptığı deneylerde de bu durum kanıtlanmıştır. Katılımcılar çilekli mus tatlısını beyaz tabakta daha tatlı, siyah tabakta ise daha yoğun aromalı bulmuşlar. Yani aslında yemeğin tadını değiştiren şey bizim damak zevkimiz değil görsel algımız.
Renkler iştah üzerinde düşündüğümüzden çok daha fazla etkiye sahiptir. Canlı tonlar iştahı artırırken, soğuk tonlar iştahı baskılayabilir. Nitekim yayımlanan bazı araştırmalarda kırmızı tabakların iştahı azaltabildiği, beyaz ve turuncu tabakların ise yiyeceği daha çekici gösterdiği ortaya çıkmıştır. Yani tatlıyı kırmızı kenarlı bir tabakta yemek ile buz mavisi bir tabakta yemek arasında ciddi bir fark vardır.
Tabağın şekli ve boyutu da algıyı değiştirir. Bir yemeğin lezzetli olup olmadığını nasıl tabağın rengi değiştiriyorda aynı şekilde o yemeğin doyurucu olup olmadığını da tabağın boyutu ve şekli belirliyor. Aynı porsiyonda iki farklı tabak hazırlandığını düşünün ancak biri daha geniş ve büyük bir tabakta diğeri ise daha dar ve küçük bir tabakta olsun. Az yemek istediğinizde eliniz büyük tabağa, daha fazla yemek istediğiniz de ise eliniz küçük tabağa gidecektir. Halbuki ikisi de aynı porsiyona sahip. Ancak belki de küçük olan tabaktaki yiyeceğin hepsini bitirmek bile size çok fazla gelebilir.
Elbette yemeğin lezzeti asıl belirleyici unsurdur, ancak tabağın seçimi bu lezzetin nasıl algılandığını büyük ölçüde etkiler. Bazen küçük bir sunum detayı, sıradan bir yemeği unutulmaz kılabilir. Çünkü sofrada yalnızca damağımız değil, gözümüz ve zihnimiz de doyurulmak ister.
Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.