Buzdolabı yokken yiyecekler nasıl saklanıyordu? Eskilerin yöntemleri
Günümüzde yiyecekleri saklamak için elimizin altında bir buzdolabı var ve bu bize büyük bir konfor sağlıyor. Ancak elektrikle çalışan buzdolaplarının hayatımıza girmesi aslında oldukça yeni bir gelişme. Peki, insanlar buzdolabı yokken yiyeceklerini nasıl muhafaza ediyordu? Eskilerin pratik zekâsı ve doğayla uyumlu yaşam tarzı sayesinde, yiyecekler hem bozulmadan saklanıyor hem de israf edilmeden tüketiliyordu. Hadi gelin eski düzen buzdolaplarına bir göz atalım.
Serin mahzenler veya toprak altına gömme
Eskiden evlerin altında serin tutan mahzenler olurdu. Taş duvarlarla çevrili bu alanlar, güneş ışığından tamamen uzak tutulurdu. Toprak doğal bir yalıtkan olduğu için içerisi yazın bile serin kalırdı. Patates, soğan, turşu kavanozları, reçeller bu mahzenlerde saklanırdı. Bazı köylerde yiyecekler, doğrudan toprak altına gömülerek bile korunurdu.
Tuzlama yöntemi
Et ve balık gibi çabuk bozulabilecek yiyecekler, yoğun tuzla kaplanarak günlerce, hatta aylarca dayanıklı hâle getirilirdi. Tuz, yiyeceklerin içindeki suyu emerek mikroorganizmaların üremesini engellerdi. Bu yöntemle hazırlanan pastırmalar, kurutulmuş balıklar hâlâ geleneksel olarak tüketilmeye devam ediyor.
Kurutma yöntemi
Güneş, eskilerin en büyük yardımcısıydı. Sebzeler, meyveler, hatta bazı et türleri bile güneş altında kurutulurdu. Kurutulmuş domates, biber, incir ve kayısı gibi yiyecekler, nem oranı azaldığı için uzun süre dayanırdı. Bez torbalarda veya cam kavanozlarda saklanarak ihtiyaç oldukça kullanılırdı.
Salamura ve turşu yöntemi
Doğal asitler, yiyecekleri saklamak için birebir. Lahana, salatalık, fasulye gibi sebzeler sirke veya limon suyu ile hazırlanan turşulara dönüştürülerek aylarca bozulmadan dayanırdı. Asma yaprağı gibi ürünler ise daha sonra kullanılmak için salamura yöntemiyle saklanırdı. Günümüzde hala en sık kullandığımız yöntemlerden biri değil mi? Demek ki teknoloji gelse de bazı şeyler hiç değişmemiş.
Pişirme yöntemi
Bazı yemeklik ürünler kavrularak veya bol yağda pişirilerek saklanırdı. Örneğin, etler kavrulup küplere basılır, üzerine eritilmiş iç yağı dökülür ve serin bir yerde muhafaza edilirdi. Bu yöntem, etin hava ile temasını keserek bozulmasını engellerdi ve buna da kavurma denirdi. Şimdilerde eti saklamak için yapmasak da sırf lezzetinden dolayı kurban bayramı geldi mi her evde kavurma görmek mümkün. Pişirme yöntemine bir diğer örnek ise yufka ekmekler. Eskiden her gün ekmek alınacak bir yer ya yoktu ya da insanlar tercih etmiyordu. Bu sebeple yufkaları pişirip bezler arasında saklayarak bir yıl boyunca hiç bozulmadan tüketebiliyorlardı.
Konserve yöntemi
Sebzeden meyveye, bakliyattan balığa kadar birçok şeyin konservesini kurabilmek mümkün. En iyi gıda saklama yöntemlerinden biri olan konserve yöntemi, günümüzde bile kış hazırlıklarının vazgeçilmezlerinden.
Kar ve buz ile soğutma
Yüksek bölgelerde yaşayanlar, kışın biriktirdikleri karları ve buzları samanla sararak yalıtılmış çukurlarda saklarlardı. Yaz aylarında bu buzlar kullanılarak yiyeceklerin ömrü uzatılırdı. Hatta “kar kuyuları” adı verilen bu sistemler, ilkel birer buzdolabı görevini görürdü.
Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.