Ağaçlardan bile eskiler: Köpek balıkları nasıl bu zamana kadar hayatta kaldılar?
Köpek balıkları yaklaşık olarak 450 milyon yıldır dünyada yaşamını sürdürüyor. Ağaçların bile daha ortada olmadığı zamanlardan bu yana, 5 büyük yok oluştan da sağ çıkan bu canlılar nasıl bu kadar uzun süre hayatta kaldı?
1-11
İlk nasıl ortaya çıktı
Köpek balıkları veya atalarına dair rastlanan en eski izler 450 milyon yıl önceye dayanıyor. Eğer rastlanan fosiller köpek balıklarına aitse, 450 milyon yıl önce yaşayan köpek balıklarının dişsiz olabilme ihtimali var.
2-11
Rastlanılan en eski diş 410 milyon yaşında
Köpekbalığı dişine benzeyen en eski dişler, 'Doliodus problematicus' adı verilen eski bir balığa ait ve tahmini olarak 410 milyon yıllık bir fosilden elde edildi. Bu balık cinsi "Köpekbalığına en az benzeyen grup" olarak tanımlanan, acanthodians veya dikenli köpekbalıkları olarak bilinen bir grup balıktan elde edildiği düşünülmektedir.
3-11
Köpek balığı olarak tanımlanabilen en eski balık
Yaklaşık 380 milyon yıl önce Devonyen Dönem'in ortalarında, köpekbalıklarından daha çok yılanbalığına benzeyen Antarctilamna cinsi ortaya çıktı. Bu süre zarfında Cladoselache de evrimleşti. Cladoselache, bugün köpekbalıkları olarak tanımlayabileceğimiz ilk grubu oluşturur, bununla beraber chimaera dalının bir parçası olma ve teknik olarak bir köpekbalığı olmama ihtimalleri de vardır. Aktif yırtıcılar olarak torpido şeklindeki gövdeleri, çatallı kuyrukları ve sırt yüzgeçleri vardır.
4-11
359 milyon yıl önce başlayan 'karbonifer dönemi' köpek balıklarının altın çağı olarak bilinir.
5-11
Devonyen Dönem'in sonundaki bir yok oluş, bir zamanlar okyanuslarda yaşayan birçok balık soyu da dahil olmak üzere, dünyadaki tüm türlerin en az %75'ini yok etti. Köpekbalıklarının çeşitli şekil ve formlarda evrimleşmesine neden olan bu yok oluş aynı zamanda okyanuslara hakim olmalarına da olanak sağladı.
6-11
252 milyon yıl önce bir büyük kitlesel yok oluş daha gerçekleşti ve tüm deniz canlılarının yüzde 96'sı yok oldu. Birkaç köpek balığı türü buna rağmen soyunu devam ettirebildi.
7-11
195 milyon yıl önce Erken Jurassic Dönemi’nde, bugün bildiğimiz en eski köpekbalığı grubu olan Hexanchiformes veya sixgill köpekbalıkları evrimleşmişti. Çoğu köpekbalığı grubu, Jurassic'in geri kalan kısmında ortaya çıktı.
Bu dönemde, esnek, çıkıntılı çenelerinin evrimleşmesi kendilerinden daha büyük avları yemelerine olanak tanıdı ve aynı zamanda daha hızlı yüzme yeteneği geliştirdiler.
8-11
145 ila 66 milyon yıl önce Krestase Dönemi'nin başlarında, henüz beşinci büyük kitlesel yok oluştan önce köpek balıkları, oldukça yaygınlaşmıştı. Krestase sonucundaki yok oluşta, kuş cinsinde olmayan dinozorlar hariç neredeyse tüm canlıların nesli tükenmişken, köpek balıkları bu yok oluştan da sağ çıkmayı başarabilmiştir. Fakat kaynaklar, Krestase'nin sonundaki asteroit çarpmasının en büyük köpek balığı türlerinin çoğunu öldürdüğünü kanıtlıyor. Öncelikli olarak balıklarla beslenen ve derin sularda yaşayan en küçük türler hayatta kalmıştır.
9-11
Yıllar içerisinde evrimler geçirerek tekrar büyüyen köpek balıklarından geriye genelde sadece dişleri kalmaktadır.
10-11
Bunun iki ana nedeni var. Birincisi, köpek balıklarının dişleri haricindeki neredeyse tüm kemikleri kıkırdaktan oluşur ve fosilleşemez. İkincisi ise köpek balıkları tüm yaşamları boyunca yeni dişler oluştururlar. Her köpek balığı beslenme şekline ve türüne bağlı olarak ortalama 20 bin ila 40 bin civarında diş oluşturur.
11-11
