Zirai don nedir? Zirai don kaç derecede nasıl olur? Hangi önlemler alınmalı?
Türkiye'nin farklı bölgelerinde yaşanan don felaketi tarımsal üretimde ciddi hasar yarattı. Don afetinin bilançosu önümüzdeki günlerde netleşecek. Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı'nın açıklamasına göre; tarihin en büyük zirai donlarından birisi yaşanıyor. Peki, zirai don nedir, nasıl ve hangi sıcaklıkta oluşur? İşte detaylar:
1-10
Son dönemde Türkiye'nin farklı bölgelerinde ardın ardına yaşanan zirai don afeti tarım alanlarında ciddi hasar yarattı.
Uzmanlar, don felaketinin bilançosunun önümüzdeki günlerde netlik kazanacağını söylüyor.
Fakat gelen haberler hiç de içaçıcı değil. Bazı bölgelerde gece hava sıcaklığının eksi 14-15'leri görmesi tarım alanlarında ciddi hasar yarattı.
2-10
Malatya'da etkili olan kar yağışının ardından yaşanan zirai don milyonlarca kayısı ağacına zarar verdi. Dünya kuru kayısı üretiminin yüzde 85'inin karşılandığı Malatya'da akşam saatlerinde etkili olan kar yağışının ardından yaşanan zirai don kent ekonomisinin de belkemiği olan kayısıyı vurdu.Malatya genelinde tablonun çok kötü olduğuna vurgu yapan Malatya Ticaret Borsası (MTB) Başkanı Ramazan Özcan, "Dün akşam saatlerinde başlayan kar yağışının ardından yaşanan zirai dondan etkilenen kayısı bahçelerinde incelemelerde bulunduk. Gördüğümüz tablo çok vahim. Yıllık 500 milyon dolar üzerinde gelir elde ettiğimiz kayısının tamamını kaybettik" dedi. Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, "Kayısıda meydana gelen zirai don, 6 Şubat sonrası ikinci bir afettir. Malatyamız Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi ilan edilmeli, zarar tespitleri titiz bir şekilde yapılarak kapsamlı destekler sunulmalıdır" dedi.
3-10
Karaman'da çiçek açan milyonlarca elma ağacını don vurdu. 16 milyonun üzerindeki ağaç sayısı ile Türkiye'de birinci durumda olan Karaman, yılda ürettiği 500 bin ton elma ile de ikinci sırada yer alıyor. Elma Üreticileri Birliği Başkanı Celil Serin ile birlikte elma bahçelerinde incelemede bulunan Karaman Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Bayram, sıfırın altında 11 derecelere düşen hava sıcaklıklarının elma ağaçlarında ciddi zarara neden olduğunu söyledi.
4-10
Elazığ’ın Keban ilçesinde yoğun kar yağışının ardından oluşan don nedeni ile kayısı, ceviz ve badem ağaçları büyük zarar gördü. Zirai don nedeni ile kayısı, ceviz ve badem ağaçları büyük zarar gördü. Üreticiler, bu yıl mahsulün büyük bir kısmını şimdiden kaybettiklerini belirtti.
Manisa'nın birçok ilçesinde meydana gelen zirai don, üzüm bağlarında büyük zarara yol açtı. Kırkağaç Ziraat Odası Başkanı Emin Özarı, Manisa il genelinde yaşanan don olayının Kırkağaç ilçesini de olumsuz etkilediğini söyledi.
Sivas’ta etkili olan şiddetli soğuklar, kayısı ağaçlarındaki çiçeklerin dökülmesine neden oldu. Sivas’ın Gürün ilçesinde hava sıcaklığının sıfırın altında 15 dereceye kadar düşmesiyle kayısı ağaçlarının çiçekleri döküldü. Üreticiler kaybın büyük olduğunu belirtiyor.
5-10
ZİRAİ DON NEDİİR?
Zirai don, hava sıcaklığının 0°C’nin altına düşmesiyle bitkilerin zarar görmesine neden olan bir hava olayıdır. Bu durumda bitkilerin hücre içindeki suyu donar ve hücre yapıları bozulur. Sonuç olarak, bitkinin büyümesi durur, yaprakları ve meyveleri zarar görür, hatta bazı durumlarda tamamen ölmesine yol açabilir.
Zirai don olayları genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında daha sık görülse de, kış aylarında da bazı bölgelerde tarımsal üretimi olumsuz etkileyebilir.
6-10
ZİRAİ DONUN BİTKİLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ NELERDİR?
Don olayları, bitkinin gelişim evresine ve türüne bağlı olarak farklı derecelerde zarar verebilir. Zirai dondan korunma yöntemleri oluşturulurken mahsul üzerinde etkilerini bilmek gerekmektedir.
Özellikle:
Çiçeklenme döneminde don meydana gelirse, meyve oluşumu ciddi şekilde azalır.
Hasada yakın dönemde oluşan don, ürünün kalitesini ve pazar değerini düşürür.
Genç sürgünler ve yapraklar dondan etkilenerek bitkinin gelişimini sekteye uğratır.
7-10
HANGİ ÜRÜNLER DAHA FAZLA ETKİLENİR?
Bazı bitkiler düşük sıcaklıklara karşı daha hassasken, bazıları daha dayanıklıdır. En çok etkilediği tarımsal ürünler şunlardır:
Meyve Ağaçları
Elma, şeftali, kayısı, erik, kiraz, armut: Erken çiçek açan türler olduğu için ilkbahar donları büyük risk oluşturur.
Narenciye (portakal, mandalina, limon, greyfurt): Kış aylarında don olayları narenciye bahçelerinde büyük kayıplara yol açabilir.
Sebzeler
Domates, biber, patlıcan, fasulye, salatalık, kabak: Hassas sebzelerdir ve 0°C’nin altına düşen sıcaklıklarda hızla zarar görebilirler.
Lahana, brokoli, ıspanak, marul: Kısmen dayanıklı sebzeler olsa da uzun süreli düşük sıcaklıklarda zarar görürler.
Tarla Bitkileri
Mısır, pamuk, ayçiçeği: Bu bitkiler sıcak iklim bitkileri olduğu için soğuğa karşı oldukça hassastır.
Buğday, arpa, çavdar: Daha dayanıklı tahıllardır ancak aşırı don olayları büyümeyi durdurabilir.
8-10
ZİRAİ DON KAÇ DERECEDE GERÇEKLEŞİR?
Zirai don, sıcaklık 0°C’nin altına düştüğünde ortaya çıkan ve bitkiler üzerinde farklı seviyelerde zarara yol açan bir doğa olayıdır.Özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında, ani sıcaklık düşüşleri nedeniyle zirai don riski artar. Üreticiler, bu dönemlerde hava tahminlerini yakından takip ederek ve erken uyarı sistemlerinden faydalanarak bitkilerini koruma altına almalıdır.
9-10
TÜRKİYE'DE HANGİ İLLERDE GÖRÜLÜR?
Türkiye’nin geniş coğrafi yapısı, farklı bölgelerde değişen iklim koşullarına neden olur. Bu durum, zirai donun bölgelere göre farklı etkiler göstermesine yol açar.
Marmara ve Karadeniz Bölgesi: Kıyı kesimlerde ılıman iklim hâkim olsa da, yüksek rakımlı yerlerde ve iç kesimlerde don riski yüksektir. Özellikle Trabzon, Rize, Bolu, Kastamonu gibi illerde don olayları görülebilir.
Ege ve Akdeniz Bölgesi: Kıyı bölgelerinde don riski düşükken, iç kesimlerde don olayları daha sık yaşanır. Afyon, Kütahya, Uşak, Isparta, Konya, Karaman gibi bölgeler risk altındadır.
İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi: İç Anadolu’da sıcaklık -10°C’ye kadar düşebilirken, Doğu Anadolu’da Erzurum, Kars, Ağrı gibi illerde sıcaklık -30°C’ye ulaşabilir ve don riski en yüksek seviyeye çıkar.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Genel olarak kışlar ılıman geçse de, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır gibi illerde zaman zaman zirai don olayları görülebilir.
10-10
