Bir Ramazan ayı geleneği: İftar topu
İftar topu, Ramazan ayında Müslümanlara iftar vaktinin geldiğini bildirmek için ateşlenir. Geleneksel top atışı geleneğinin nasıl ve ne zaman başladığına dair birçok çelişkili anlatı bulunsa da çoğu tarihçi eski bir âdet olan bu uygulamanın köklerini 19. yüzyıl Mısır'ına dayandırır. Mısır'da başladığı düşünülen uygulama, daha sonra çevresindeki birçok Müslüman ülkeye yayılmıştır.
1-12
İftar topu günümüzde Arap dünyasının çoğu yerinde kullanılsa da, saatin, televizyonun, cep telefonunun ve benzeri teknolojik araçların icadından önce topun patlaması ilk olarak tüm şehre iftar vaktini bildirmek için kullanılıyordu. Toplar önce mübarek Ramazan ayının başlangıcını, daha sonra da, her gün akşam namazında orucun açıldığını duyurmak için ateşlenirdi.
2-12
Top atışları, sonraları, yeni bir oruç gününün başlangıç sinyalini de vermekteydi.
3-12
İftar topu geleneğinin nasıl ortaya çıktığına dair birkaç farklı hikâye anlatılagelir. Bunlardan ilkine göre, Kahire'deki Memlûk sultanı yeni dökülen toplardan birini denemek ister. Ancak bu faaliyet akşam namazına denk geldiğinden Kahire sakinleri, padişahın ibadet edenlere oruçlarını açma zamanının geldiğini bildirmek için topu ateşlediğini düşünürler. Padişah, halkının bu "yenilikten" memnun olduğunu görünce bunu her gün yapmaya karar verir.
4-12
İkinci bir rivâyete göre ise, mağrip zamanında Alman yapımı bir topu ateşleyenin 19. yüzyılın başlarında Mısır hükümdarı Muhammed Ali olduğu ve insanların bu hareketin oruçlarını açmak için bir işaret olduğunu düşündükleri söylenir.
5-12
Üçüncü hikâyeye göre, bu uygulamanın kökeni 19. yüzyılın sonlarında Mısır'da Hidiv İsmail dönemine uzanır. Hikâye benzer şekilde, askerlerin mağrip zamanında patlayan bir topu denediği şeklindedir. Hidiv'in kızı Fatıma bunu duyunca, topun mağripte ve bayram günlerinde resmî etkinliklerde kullanılması gerektiğine dair bir ferman çıkardı. Bu nedenle Ramazan ayında atılan toplara “Fatıma'nın topu” diyenler de vardır.
6-12
Tüm hikâyelerde, topun ateşlenmesinin bir kaza olarak başladığı, ancak daha sonra bir Ramazan geleneği haline geldiği görülmektedir.
7-12
Körfez ülkelerinde top atışları büyük değer taşır ve önemli bir Ramazan geleneğidir. Körfez ülkelerindeki tüm müzelerde asırlar önce kullanılan topların replikaları bulunmaktadır.
8-12
Kuveyt, Ramazan topunu kullanan ilk Körfez ülkesidir.
9-12
İftar topları günümüzde de Ramazan-ı şerîf boyunca Müslümanların özellikle de çocukların duymaktan hoşlandığı bir uygulamadır.
10-12
Geçtiğimiz yüzyılda Arap dünyasına yayılan uygulama Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri, Bangladeş, Kuveyt, Türkiye ve birçok Müslüman ülkede hâlen sürdürülen bir gelenektir.
11-12
İftar topları artık asıl amacına hizmet etmese de, daha çok sembolik bir gelenek olarak kullanılmaya devam ediliyor.
12-12
