Diktatör Enver Hoca'nın yıkımından kurtulan bir Osmanlı yapısı: Ethem Bey Camii
Arnavutluk'un başkenti Tiran'da bulunan Osmanlı döneminden kalma tarihî Ethem Bey Camii 2021 yılında ibadete açıldı. 2018'de başlayan restorasyon çalışmalarının 3 yıl ardından camide uzun bir aradan sonra ilk ezan okundu. Arnavutluk'ta sosyalizmi inşa etmek isteyen Enver Hoca, ateist bir devlet hayaliyle, kelimenin tam anlamıyla tüm dinî inançlara savaş açmış cami ve kiliseleri yerle bir etmişti. Din adamlarının hapsedildiği ve her dinî yapının bir enkaza dönüştüğü bir dönemden geriye ayakta kalabilen ender yapılardan olan Ethem Bey Camii'nin yeniden ibadete açılmasıyla birlikte, Balkanlar'daki bir Osmanlı eseri daha sosyal ve kültürel hayata kazandırılmış oldu.
1-13
Restorasyonu Mart 2018'de başlayan cami, Arnavutluk'un başkenti Tiran'ın sembolü konumunda.
2-13
Restorasyon çalışmaları dolayısıyla verilen aranın ardından yeniden ezan okunan caminin açılışına, başta Tiran olmak üzere Arnavutluk'un diğer şehirlerinden vatandaşlar büyük ilgi gösterdi.
3-13
Kitâbesine göre 1208’de (1793-94) tek kubbenin örttüğü kare bir mekândan ibaret olarak inşa edilen caminin revakları ise 1238’de (1822-23) caminin iki dış cephesine bitişik şekilde yapılmıştır.
4-13
Kitâbesinde yapının banisi olarak Molla Bey gösterilmektedir. Ancak Türk mimarlık tarihi araştırmacısı Ekrem Hakkı Ayverdi ise bir vakıf kaydına dayanarak caminin bânisinin Şâban oğlu olduğunu yazmıştır.
5-13
Edhem Bey Camii’nin en ilgi çekici tarafı, gerek esas namaz mekânını gerekse dışarıdaki galerilerin iç yüzeylerini hemen hemen hiç boş yer bırakmayacak şekilde kaplayan kalem işi nakışlardır.
6-13
Ancak Makedonya ve Bulgaristan’da olduğu gibi Rumeli’nin pek çok yerinde camilerin içlerinin, hatta dış yüzeylerinin çeşitli nakışlar ve resimlerle süslendiği görülmektedir. Kubbe göbeğindeki yazı, salyangoz kabuğu şeklinde basit spiral bir çerçeve içine yazılmış, etrafı barok üslûpta motiflerle süslenmiştir.
7-13
Ayrıca cami içinde kubbeyi taşıyan kemerlerin dolgularında, caminin dışında giriş cephesi ve yan duvarıyla kemer içlerinde değişik manzara resimleri vardır. Bunların nereleri tasvir ettiği anlaşılamamaktaysa da bazılarında çifte minareli camiler resmedilmiştir. Caminin içinde çok nakışlı ahşap bir minber ve mahfil de bulunuyordu.
8-13
Edhem Bey Camii, mimarisi bakımından Osmanlı dönemi Türk yapı sanatı usullerine uygun olmakla beraber içi ve hatta dışındaki aşırı kalem işi renkli bezemelerle Balkanlar’da çok yaygın olan bir sanat anlayışı ve zevkine işaret eden bir yapıdır.
9-13
Ülkede birinci kategori kültür anıtı olan Ethem Bey Camii, Osmanlı döneminde inşa edilmiş Saat Kulesi ile başkent Tiran'ın tarihî merkezini oluşturan mimari külliye olarak ön plana çıkıyor.
10-13
Eski diktatör Enver Hoca'nın yıkımından kurtulan Ethem Bey Camii, bugüne kadar ulaşmış ender Osmanlı eserlerinden kabul ediliyor.
11-13
1870 ve 1985 yıllarında restore edilen cami Arnavutluk'taki komünizm döneminde (1946-1985) kapatılmış, 1991'de tekrar ibadete açılmıştı.
12-13
Kare temel üzerine inşa edilmiş cami, birer kubbe ve minare ile 310 metrekarelik alana sahip.
13-13
