Lima'nın cumba balkonları
Çoğunlukla 16. yüzyılın sonlarından 18. yüzyıla kadar Lima'nın varlıklı aileleri, sosyal statülerini ifade eden, evlerinin içindeki rahat mahremiyet ortamından sokaklarda olup biteni mesafeli bir şekilde izlemek için ahşap cumba balkonlar kullanmışlardır. 20. yüzyılın ortalarına kadar binlerce örneğine rastlanan “ahşap cumba balkonlar" (balcones de cajón), Peru'nun başkenti Lima'nın kimliğinin bir parçası olmanın yanı sıra 1991'de UNESCO'nun Lima'nın merkezini bir Dünya Mirası Alanı olarak belirlemesini sağlamıştır. Lima'daki cumba balkonları ilginç kılan şeyse, 12. yüzyılda Mısır'da gelişip Doğu Akdeniz, Arap Yarımadası, Anadolu ve Güney İber Yarımadası dahil olmak üzere İslâm topraklarına yayılan bu balkon mimarisinin engin okyanusu kat ederek varlığını yabancı diyarlarda hâlâ devam ettirmesidir.
Kaynak: AramcoWorld
1-11
Ahşap cumba balkonlar, İspanyol sömürgecileriyle birlikte Lima'ya gelmiş olsa da aslında çok daha uzun bir geçmişe sahiptir.
2-11
Arapçada, tornalanmış ahşaptan oyulan bir kafes görüntüsüne sahip olduğu için “maşrabiya” olarak adlandırılan bu balkonlar, caddeyi sarıp gölgeleyen, genellikle karmaşık ve süslü geometrik desenlerle biçimlendirilmiştir.
3-11
Bu tip balkon mimarisi, 12. yüzyılda Mısır’da gelişmiş ve oradan Doğu Akdeniz, Arap Yarımadası, Anadolu ve Güney İber Yarımadası dahil olmak üzere İslâm topraklarına yayılmıştır.
4-11
Cumba balkonlar dört yüzyıl sonra, kolonyal Latin Amerika'da, özellikle de Meksika’da kısa bir süre görülse de sadece Lima'da kalıcı bir yerel gelenek haline gelmiştir.
5-11
Minderlerle döşeli, ahşap kullanılarak dekore edilmiş, fayans ve fenerlerle süslenmiş bu iç mekânlar, evin içini havalandırma ve ekstra alan imkânı sağlamaktadır. İçeriden bakınca, maşrabiya panjurlarından görülebilen sokaklar, aşağıdan ve dışarıdan bakınca, kafesin arkasını görünmez kılmaktadır.
6-11
Peru Papalık Katolik Üniversitesi'nden tarihçi Nelson Manrique, hem Doğu hem de Batı, hem iç hem de dış mimari unsuru olan balkonlar hakkında, "Batı balkonu, kendini göstermek, kamunun bir parçası olmak için yapılmıştır; İslamî tip balkonlar ise, içeridekilerin, özellikle de ailelerinin dışındaki erkekler tarafından görülmemesi gereken kadınların dikkat çekmemesi için tasarlanmıştır.” demektedir.
7-11
Lima’nın cumba balkonları, arabesk ve geometrik desenler kullanan erken dönem İslâmî esintili “müdejar” tasarımdan, maşrabiyanın camla değiştirildiği Avrupa'dan etkilenilen tasarımlara değin çeşitlilik göstermektedir.
8-11
Bu fotoğraftaki cumba balkon, 19. yüzyılın stilistik trendini yansıtarak pencereleri, Endülüs Arap kökenli tornalanmış ahşap maşrabiya kafesleri yerine, camla kapatılmış bir biçimde tasarlanmıştır.
9-11
18. yüzyılın başlarına tarihlenen ve şu anda Peru Dışişleri Bakanlığı'nın merkezi olan Torre Tagle Sarayı'nın barok tarzı girişini çevreleyen balkonlarda, ahşap maşrabiya kafesleri görülmektedir. Öyle ki, Perulu ressam Teófilo Castillo Guas, kolonyal dönemden kalma geçit törenini tasvir için sarayın cephesini sembolik bir fon olarak seçmiştir (1910).
10-11
Jirón Huallaga'da bulunan bu üç katlı balkon, ahşap çıtalardan oluşan bir maşrabiya ile alt balkonu ve camlı pencereleri olan iki üst balkonuyla dış cephede tecrit imkânı sunmaktadır.
11-11
