Rus zulmüne direnişiyle efsaneleşen sultan: Süyün Bike
Kazan Türklerinin sembol isimlerinden Süyün Bike; cesareti, asaleti ve zekasıyla tarihte yer eden önemli Müslüman kadınlardan biridir. Ömrünü Altın Orda Hanlığı'ndan sonra dağılan Türk devletlerini birleştirmeye adayan Süyün Bike, dönemindeki Rus zulmüne direnişiyle efsaneleşerek Kazan Türklerinin kahramanı olmuş ve Kazan'ın bağımsızlık sembolü olarak akıllara kazınmıştır.
1-11
“Hanbike” sıfatıyla da anılan Süyün Bike’nin ismi kaynaklarda çok farklı şekillerde kullanılmıştır; Süyümbike, Süyün-Bük, Sambek bunlardan bazılarıdır. “Süyün Bike” kelimesi sevinmek anlamına gelen “süyün” ve kadın sultanların isimlerinin sonuna eklenen “bike” kelimesinden oluşmaktadır. “Bike” kelimesi TDK’nin derleme sözlüğüne göre “hanım, kadın” anlamlarına da gelmektedir.
2-11
Süyün Bike’nin Kazan yolculuğu ise Kazan hükümdarı Can Ali Han ile evlenmesiyle başlar. Süyün Bike, Kazan halkı tarafından çok sevilmiştir. Ancak Can Ali Han’ın Rusların etkisi altında olması hem Süyün Bike’yi hem de Kazan halkını huzursuz etmiştir. Bu durum halkın Can Ali Han’a baş kaldırmasına ve Han’ın sonunda azledilmesine sebep olmuştur. Böylelikle iki yıl süren evlilik de sonlanmıştır.
3-11
1535 yılında Can Ali Han’ın ölümünden sonra, 1524-1531 yılları arasında da Kazan tahtında bulunmuş Safa Giray tekrar hükümdarlığa getirilmiştir. Hanlığın başına geçtikten sonra Safa Giray, Süyün Bike ile evlenmiştir. Ortak amaçları Kazan’ı Rus baskısından arındırmak olan Safa Giray ve Süyün Bike birlikte hareket etmişlerdir.
4-11
1549 yılında Safa Giray’ın ani ölümüyle Kazan Hanlığı hükümdarsız kalmış, Safa Giray’ın Süyün Bike’den olan oğlu 2 yaşındaki Ötemiş Giray hükümdar ilan edilmiştir. Fakat Ötemiş Giray’ın yaşı küçük olduğu için büyüyene kadar oğlunun yönetim hakkını Süyün Bike üstlenmiştir.
5-11
Kazan Hanlığı’nın başına çocuk yaşta bir hükümdarın geçmesi Rusların yanı sıra Kazan Hanlığı’nı ele geçirmek isteyen Nogay Hanlığı’ndan Süyün Bike’nin akrabalarının da harekete geçmesine sebep olmuştur.
6-11
1550 yılının başlarında patlak veren Süyün Bike önderliğindeki Kazanlılar ve Ruslar arasındaki savaşta iki taraf için de zorlu geçen bir mücadele yaşanmıştır. Süyün Bike’ye karşısında başarılı olamayan Ruslar bundan sonra önemli noktaları ele geçirip kale yaptırarak faaliyetlerine devam etmiştir.
7-11
Savaş sürecinde, Kazan şehrine giden su yollarının Ruslar tarafından engellenmesiyle hanlıkta zor bir dönem başlamıştır, Rus yanlılarının hanlığın yönetiminde güç kazanmasıyla Süyün Bike tamamen yalnız kalmıştır. Nitekim sonunda Süyün Bike’nin yönetimine son verilmiştir. Kazan’da bulunan tüm camiler ise yıkılmış, Kazan mirasını içeren her türlü edebî, tarihî kayıtlar yok edilmiştir.
8-11
5 Eylül 1551 günü Rus askerleri tarafından Moskova’ya ulaştırılan Süyün Bike, 35 yaşında Kazan’ın hanlık görevinden azledilmiş ve esaret günleri başlamıştır. Moskova’ya götürüldükten sonra bir buçuk sene zindanda tutulduğu ve daha sonra Şah Ali’yle zorla evlendirildiği kaynaklarda geçen bilgilerdendir.
9-11
Kazan’ın işgalinden sonra IV. İvan zaferini kutlamak için Kazan’da Ortodoks katedrali ve Moskova’da St. Basil Katedrali’nin yapımını başlatmıştır. Kazan’da bulunan tüm camiler ise yıkılmış, Kazan mirasını içeren her türlü edebî, tarihî kayıtlar yok edilmiştir.
10-11
Süyün Bike’nin vefatına dair net bilgi bulunmamakla birlikte zorla evlendirildiği Şah Ali tarafından öldürüldüğüne dair iddialarla birlikte oğlundan ayrılmaya dayanamadığı için üzüntüden vefat ettiği de kaynaklarda geçmektedir.
11-11
