Rakamların dili
TÜİK verilerine göre 2024 sonu itibariyle Türkiye’nin toplam nüfusu 85 milyon 664 bin 944 kişi oldu. Toplam nüfusumuz bir önceki yıla (2023) göre 292 bin 567 kişi arttı. Nüfusumuzun 42 milyon 853 bin 110’u erkeklerden oluşuyor. Bu da toplam nüfusun %50.02'sini oluşturuyor. Türkiye’deki kadın nüfusu ise 42 milyon 811 bin 834 kişi. Kadınlar ise nüfusta %49.98'lik bir paya sahip. Ülkemizde ikamet eden yabancı nüfus bir önceki yıla göre 89 bin 996 kişi azalarak 1 milyon 480 bin 547 kişi oldu. Bu nüfusun %48.3'ünü erkekler, %51.7'sini kadınlar oluşturdu. Bu sayıya Türkiye’de ikamet veya çalışma iznine sahip kişiler, uluslararası koruma kimlik belgesi olanlar, izinle TC vatandaşlığından çıkmış mavi kart sahipleri de dâhil.
Nüfus artış hızı yerlerde geziyor
Nüfus artış hızımız 2024 yılında bir önceki yıla göre 3 kattan fazla arttı. 2023’te binde 1.1 olan nüfus artış hızımız 2024 yılında binde 3.4 oldu.
Bu oran yine de Türkiye tarihinin en düşük oranlarından biri. 15 yıl içinde sadece 2020’de yani ‘plandemi yılında’ binde 10’un altına düşen nüfus artış hızı, 2021 yılında tekrar binde 12.7’ye çıktıktan sonra düzenli olarak düşmeye devam etti. 2023’te binde 1.1’lik artış hızı, Türkiye tarihinin en düşük oranı olarak kayıtlara geçti.
Yıllık nüfus artış hızı 1935'te binde 21.1, 1950'de binde 21.7 olurken bu oran 2000 yılından itibaren binde 20’nin altına düştü. 2020’den itibaren ise ilk defa binde 10 seviyesinin altı görüldü.
İstanbul’a akın devam ediyor
İstanbul'un nüfusu 2023 yılına göre 2024’te 45 bin 678 kişi artarak 15 milyon 701 bin 602 kişi oldu. Yani Türkiye toplam nüfusunun %18.3'ü artık İstanbul’da yaşıyor. Nüfus yoğunluğu olarak tanımlanan "bir kilometrekareye düşen kişi sayısı" Türkiye genelinde 111 kişi olurken, İstanbul’da bu oran kilometrekareye 2 bin 934 kişiye yükseldi.
İstanbul nüfusunun 7 milyon 820 bin 462’sini erkekler oluştururken, daha yüksek olan kadın nüfusu 7 milyon 881 bin 140 kişiye yükseldi.
En yoğun iller sıralamasında İstanbul'u Ankara izledi. Ankara’nın nüfusu 5 milyon 864 bin 49 kişi olurken, onu 4 milyon 493 bin 242 kişi ile İzmir, 3 milyon 238 bin 618 kişi ile Bursa ve 2 milyon 722 bin 103 kişi ile Antalya izledi.
Hepimiz şehir çocuğu olduk
Türkiye'de il ve ilçe merkezlerinde yaşayanların oranı 2023 yılında %93 iken bu oran 2024 yılında %93.4’e yükseldi. Belde ve köylerde yaşayanların oranı ise %7'den %6.6'ya düştü. Şehirlerde yaşayanlar ise genel olarak belli başlı yerlerde kümelendi. Toplam nüfusumuzun %67.2'sini “yoğun kent” olarak sınıflandırılan yerlerde ikamet edenler oluşturdu.
Bayburt yine şampiyon
Geçtiğimiz yıllarda “en az nüfusa sahip olan il” olan Bayburt 2024 yılında da bu rekoru kimseye kaptırmadı. Hatta geçen yıl nüfusu 86 bin 47 kişi olan Bayburt nüfusu 2371 kişilik düşüşle 2024’te 83 bin 676 kişi oldu. Bayburt'u, 86 bin 612 kişi ile Tunceli, 91 bin 354 kişi ile Ardahan, 142 bin 617 kişi ile Gümüşhane ve 156 bin 739 kişi ile Kilis takip etti. Bu 5 ilimiz 2023 yılında da aynı sıralama ile nüfusu en az olan iller listesini oluşturuyordu ve beşinin de nüfusunda 2024 yılında düşüş görüldü.
Ülkemizde 2023 yılında bir önceki yıla göre 10 ilin nüfusunda azalma görülürken, 2024 yılında nüfusu azalan illerimizin sayısı 40’a çıktı.
Nüfus yoğunluğu en az olan il ise bir önceki yılda olduğu gibi kilometrekareye düşen 11 kişi ile Tunceli oldu. Tunceli'yi, 19 kişi ile Ardahan ve 21 kişi ile Erzincan ve Gümüşhane izledi. Diğer yandan yüzölçümü büyüklüğünde ilk sırada yer alan Konya'nın nüfus yoğunluğu ise 59 olarak gerçekleşti.
Medeni durumu: Karamsar
Türkiye’nin medeni durumu da alarm veriyor. 2024 verilerine göre erkeklerin % 61.1’i evli iken kadınlarda bu oran %60.2’ye tekabül ediyor. Bu oranlar, geçen yıla göre her iki cinste de binde 3’lük bir düşüşü gösteriyor. 2009 yılında bu oran erkeklerde %64.5, kadınlarda ise %64.1 olarak gerçekleşmişti. Yani toplumdaki evli çift oranının 16 yılda ciddi oranda düştüğü görülüyor.
Erkeklerde hiç evlenmeyenlerin oranının kadınlara göre daha yüksek olduğu, kadınlarda ise eşi ölenlerin ve boşananların oranının erkeklerden daha fazla olduğu görülüyor. Evlilik çağındaki erkeklerin %32.8’i hiç evlenmemişken, bu oran kadınlarda %24.8 oldu.
Boşanma oranları ise bu istatistik grubunda en çok artan veri durumunda. Boşanmış erkeklerin oranı 2024’te %4,5 seviyesindeyken kadınlarda %5.5 oldu. 2009’da bu oranlar erkeklerde %2.2, kadınlarda ise %3.2 olmuştu. Boşanmışların oranının geçtiğimiz yıla göre ise erkeklerde binde 3, kadınlarda binde 2 arttığı görüldü.
Her yıl daha da yaşlanıyoruz
Türkiye'nin 2007 ve 2024 yılı nüfus piramitleri karşılaştırıldığında doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalmaya bağlı olarak yaşlı nüfusun arttığı ve ortanca yaşın yükseldiği görülüyor. “ORTANCA YAŞ”, yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan kişilerin yaşları küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan kişinin yaşını ifade ediyor.
Türkiye'de 2023 yılında 34 olan ortanca yaş, 2024 yılında 34.4'e yükseldi. Cinsiyete göre bakıldığında ise erkeklerde ortanca yaş 33.2'den 33.7'ye, kadınlarda ise 34.7'den 35.2'ye yükseldi. Yani kadınların ortanca yaşı erkeklerden daha yüksek kalmaya devam etti.
Ortanca yaşa bakıldığında en yaşlı il 43.4 ile Sinop oldu. Sinop'u, 42.9 ile Giresun ve Kastamonu izledi.
En genç nüfus rekoru ise ortanca yaşı 21.4 olan Şanlıurfa’da. Şanlıurfa'yı, 23 ile Şırnak ve 24.5 ile Ağrı ve Siirt takip ediyor. Çalışma çağı olarak tanımlanan 15-64 yaş grubundaki nüfusun oranı 2007 yılında %66.5 iken 2024 yılında %68.4 oldu. Diğer yandan çocuk yaş grubu olarak tanımlanan 0-14 yaş grubundaki nüfusun oranı %26.4'ten %20.9'a geriledi. Geçtiğimiz yıl bu oran %21.4 olarak gerçekleşmişti.
65 ve daha yukarı yaştaki nüfusun oranı ise %7.1'den %10.6'ya yükseldi.