Lutenitsa ve ajvar arasındaki farklar nelerdir?
Balkan mutfağı denildiğinde akla gelen ilk tatlardan biri nefis soslar. Hem kahvaltıda hem de yemeklerle birlikte tüketilebilen bu soslar kış hazırlıklarının da vazgeçilmezlerinden. Ajvar, lutenitsa, pincur, zakuska, kiopoolu, malidzano gibi birbirinden farklı Balkan sosları olsa da en bilinen ve sevilen o ikili ajvar ve lutenitsa. Her ikisi de kırmızı biberin başrolde olduğu, ancak malzeme ve sunum biçimiyle farklılık gösteren geleneksel tatlardır. Hadi gelin ajvar ve lutenitsanın farklarına bakalım.
Bulgaristan ve Kuzey Makedonya’da sıkça tüketilen lutenitsa, yalnızca közlenmiş kırmızı biberle değil, aynı zamanda domates, havuç, patlıcan ve sarımsak gibi sebzelerle de hazırlanır. Yağ, tuz, şeker ve baharatlarla zenginleştirilen bu sos, kıvamı itibarıyla biraz daha parçacıklı bir yapıya sahiptir. Kimi zaman kimyon ya da maydanoz da eklenerek aroması güçlendirilir. Lutenitsa genellikle ekmeğin üzerine sürülerek veya beyaz peynirle birlikte tüketilir. Ayrıca mangalda pişirilen etlerin yanında da sofralara renk katar.
Sırbistan ve Kuzey Makedonya mutfağında önemli bir yere sahip olan Ajvar ise daha yoğun kıvamlı ve pürüzsüz bir yapıya sahiptir. Temelinde közlenmiş kırmızı biber bulunur; kimi zaman patlıcan, sarımsak ya da acı biber de eklenir. Sirke ve yağ ile hazırlanan bu sos, hafif tatlımsı ama aynı zamanda güçlü bir aromaya sahiptir. Ajvar çoğunlukla kahvaltıda ekmeğin üzerine sürülerek, köfte benzeri yöresel lezzet pljeskavica ile ya da et yemeklerinin yanında servis edilir.
Her iki sos da Balkan sofralarının vazgeçilmezi olsa da lutenitsa daha parçacıklı iken ajvar daha pürüzsüz bir kıvama sahip. Lutenitsada farklı sebzelerin de aroması sosa geçerken, ajvar sade ve yoğun biber tadıyla dikkat çeker. İster kahvaltıda ekmeğin üzerine sürün, ister mangalda etin yanına eşlikçi yapın; bu iki lezzet sofralarınıza Balkan ruhunu taşımak için birebir.